ช็อก! บริษัทไทยประกาศทำงาน 4 วัน/สัปดาห์ถาวร

แนวคิดการทำงาน 4 วันต่อสัปดาห์กำลังกลายเป็นประเด็นที่ได้รับความสนใจอย่างกว้างขวางทั่วโลกและในประเทศไทย โดยมีเป้าหมายเพื่อปรับปรุงคุณภาพชีวิตของพนักงานและเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานไปพร้อมกัน นโยบายนี้ท้าทายรูปแบบการทำงานแบบดั้งเดิมและจุดประกายให้เกิดการถกเถียงเกี่ยวกับอนาคตของตลาดแรงงาน

• การทำงาน 4 วันต่อสัปดาห์เป็นเทรนด์การทำงานระดับโลกที่ได้รับแรงผลักดันจากการทดลองที่ประสบความสำเร็จในหลายประเทศ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงประโยชน์ด้านการเพิ่มผลิตภาพและส่งเสริม Work-Life Balance
• ในประเทศไทย แนวคิดนี้ยังอยู่ในช่วงเริ่มต้น โดยมีบริษัทบางแห่งเริ่มทดลองใช้ แต่ยังเผชิญกับข้อจำกัดด้านกฎหมายแรงงานที่กำหนดชั่วโมงการทำงานสูงสุดไว้ที่ 48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์
• ผลสำรวจชี้ให้เห็นว่าแรงงานไทย โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่ มีความต้องการสูงต่อนโยบายการทำงานที่ยืดหยุ่นและให้ความสำคัญกับสมดุลระหว่างชีวิตการทำงานและชีวิตส่วนตัว
• ความสำเร็จของการปรับใช้นโยบายนี้ขึ้นอยู่กับความเหมาะสมของแต่ละอุตสาหกรรม โดยงานที่วัดผลลัพธ์ได้ชัดเจน เช่น ในสายเทคโนโลยีและครีเอทีฟ มีแนวโน้มที่จะปรับตัวได้ง่ายกว่างานบริการ
• อนาคตของการทำงาน 4 วันในไทยจำเป็นต้องอาศัยการปรับเปลี่ยนทั้งในระดับนโยบายภาครัฐและการเปลี่ยนมุมมองขององค์กรจากการวัดผลด้วย “ชั่วโมงการทำงาน” ไปสู่ “ผลลัพธ์ของงาน”

ประเด็นเกี่ยวกับ ช็อก! บริษัทไทยประกาศทำงาน 4 วัน/สัปดาห์ถาวร ได้กลายเป็นหัวข้อสนทนาที่น่าจับตามองในแวดวงธุรกิจและแรงงานของไทย แนวคิดนี้คือการลดจำนวนวันทำงานลงเหลือ 4 วันต่อสัปดาห์ โดยยังคงจ่ายค่าจ้างเต็ม 100% ภายใต้เงื่อนไขว่าพนักงานจะต้องรักษาประสิทธิภาพการทำงานไว้ที่ 100% แม้จะใช้เวลาทำงานเพียง 80% ของเวลาเดิม หรือที่เรียกว่า “โมเดล 100-80-100” ความเกี่ยวข้องของเรื่องนี้เพิ่มสูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญในยุคหลังการระบาดใหญ่ ซึ่งทำให้องค์กรและพนักงานทั่วโลกต้องทบทวนนิยามของ “การทำงาน” และ “ประสิทธิภาพ” ใหม่ทั้งหมด นโยบายนี้จึงไม่ใช่แค่เรื่องของสวัสดิการพนักงาน แต่ยังเป็นการเดิมพันครั้งสำคัญต่ออนาคตของวัฒนธรรมองค์กรและผลิตภาพในระยะยาว

ที่มาของแนวคิดทำงาน 4 วันต่อสัปดาห์

แนวคิดการลดวันทำงานไม่ใช่เรื่องใหม่ทั้งหมด แต่ได้รับแรงผลักดันอย่างมหาศาลจากกระแสการเปลี่ยนแปลงทางสังคมและเทคโนโลยีในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา การทำงานทางไกล (Remote Work) และรูปแบบการทำงานแบบผสมผสาน (Hybrid Work) ได้พิสูจน์ให้เห็นแล้วว่า การทำงานไม่จำเป็นต้องผูกติดกับสถานที่และเวลาแบบเดิมๆ อีกต่อไป สิ่งนี้ได้เปิดประตูสู่การทดลองนโยบายที่กล้าหาญยิ่งขึ้น เช่น สัปดาห์การทำงาน 4 วัน ซึ่งมุ่งเน้นไปที่การสร้างสมดุลชีวิตและเพิ่มความสุขให้กับพนักงาน โดยเชื่อว่าจะนำไปสู่การทำงานที่มีประสิทธิภาพสูงขึ้น

จุดเปลี่ยนจากกระแสโลก

จุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้แนวคิดนี้แพร่หลายไปทั่วโลกคือโครงการทดลองขนาดใหญ่ในสหราชอาณาจักรเมื่อปี 2022 ซึ่งมีบริษัทเข้าร่วมกว่า 60 แห่ง ผลลัพธ์ที่ออกมานั้นน่าทึ่งอย่างยิ่ง โดยบริษัทส่วนใหญ่ (56 แห่ง) ตัดสินใจใช้นโยบายทำงาน 4 วันต่อไปหลังสิ้นสุดโครงการ และในจำนวนนี้ 18 แห่งยืนยันว่าจะใช้รูปแบบนี้เป็นการถาวร รายงานผลการทดลองชี้ให้เห็นถึงประโยชน์หลายด้าน ไม่ว่าจะเป็นระดับความเครียดของพนักงานที่ลดลง อัตราการลาออกที่ต่ำลง และที่สำคัญคือรายได้ของบริษัทโดยรวมยังคงมีเสถียรภาพหรือเพิ่มขึ้นด้วยซ้ำ ความสำเร็จนี้ได้กลายเป็นแรงบันดาลใจให้บริษัทในหลายประเทศทั่วโลกเริ่มพิจารณาและทดลองนำนโยบายนี้ไปปรับใช้

ทำไมนโยบายนี้จึงได้รับความสนใจ

ความสนใจที่เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วมีปัจจัยหนุนหลายประการ ประการแรกคือ การเปลี่ยนแปลงทัศนคติของแรงงาน โดยเฉพาะกลุ่มคนรุ่นใหม่ที่ให้ความสำคัญกับ Work-Life Balance และความยืดหยุ่นในการทำงานมากกว่าปัจจัยด้านรายได้เพียงอย่างเดียว ประการที่สองคือ การแข่งขันในตลาดแรงงานเพื่อดึงดูดและรักษาบุคลากรที่มีความสามารถ (Talent) ทำให้บริษัทต่างๆ ต้องเสนอนโยบายและสวัสดิการพนักงานที่น่าสนใจยิ่งขึ้น ประการสุดท้ายคือ การพัฒนาของเทคโนโลยีและเครื่องมือดิจิทัลที่ช่วยให้การทำงานมีประสิทธิภาพมากขึ้น ทำให้การทำงานให้เสร็จสิ้นภายใน 4 วันกลายเป็นสิ่งที่เป็นไปได้จริง โดยไม่กระทบต่อผลลัพธ์ของงาน

การเปลี่ยนผ่านสู่การทำงาน 4 วันต่อสัปดาห์ คือการเปลี่ยนกระบวนทัศน์จากการให้คุณค่ากับ “เวลาที่ใช้ในการทำงาน” ไปสู่การให้ความสำคัญกับ “ผลลัพธ์และประสิทธิภาพที่แท้จริง”

สถานการณ์การทำงาน 4 วันในประเทศไทย

สำหรับบริบทของประเทศไทย แม้กระแสความสนใจจะเพิ่มสูงขึ้น แต่การนำนโยบายทำงาน 4 วันมาใช้อย่างเป็นทางการและในวงกว้างยังคงเป็นเรื่องท้าทายและอยู่ในช่วงเริ่มต้นของการสำรวจความเป็นไปได้ ปัจจุบันยังไม่มีการประกาศใช้นโยบายนี้เป็นกฎหมายหรือมาตรฐานทั่วไปในตลาดแรงงานไทย แต่เริ่มเห็นสัญญาณการปรับตัวของบริษัทบางแห่งที่มองเห็นถึงประโยชน์ของเทรนด์การทำงานรูปแบบใหม่นี้

ข้อจำกัดด้านกฎหมายแรงงานไทย

อุปสรรคสำคัญประการแรกคือข้อกำหนดของกฎหมายแรงงานไทยในปัจจุบัน ซึ่งตามพระราชบัญญัติคุ้มครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ได้กำหนดเวลาทำงานปกติไว้ไม่เกิน 8 ชั่วโมงต่อวัน และรวมแล้วไม่เกิน 48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ การทำงาน 6 วัน วันละ 8 ชั่วโมงจึงยังคงเป็นบรรทัดฐานสำหรับหลายอุตสาหกรรม การจะเปลี่ยนมาทำงาน 4 วันต่อสัปดาห์จึงมีทางเลือกสองทาง คือ:

1. ทำงาน 4 วัน แต่เพิ่มชั่วโมงทำงานต่อวัน: เช่น ทำงานวันละ 10-12 ชั่วโมง เพื่อให้ครบ 40-48 ชั่วโมงต่อสัปดาห์ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อสุขภาพและความเหนื่อยล้าของพนักงานได้
2. ทำงาน 4 วัน โดยลดชั่วโมงทำงานรวม: เช่น ทำงาน 4 วัน วันละ 8 ชั่วโมง (รวม 32 ชั่วโมงต่อสัปดาห์) ซึ่งเป็นโมเดลที่ได้รับความนิยมในต่างประเทศ แต่แนวทางนี้อาจต้องอาศัยการเจรจาข้อตกลงพิเศษระหว่างนายจ้างและลูกจ้าง หรือรอการแก้ไขกฎหมายแรงงานในอนาคตเพื่อให้มีความยืดหยุ่นมากขึ้น

ดังนั้น การจะผลักดันนโยบายนี้ให้เกิดขึ้นจริงในระดับประเทศ จำเป็นต้องมีการทบทวนและปรับปรุงกฎหมายให้สอดคล้องกับรูปแบบการทำงานสมัยใหม่

กรณีศึกษา: บริษัทไทยที่เริ่มปรับตัว

แม้จะมีข้อจำกัดทางกฎหมาย แต่บริษัทในไทยบางแห่งได้เริ่มนำร่องทดลองนโยบายที่คล้ายคลึงกัน ตัวอย่างเช่น เครือบริษัทใหญ่อย่าง SCG ได้มีการทดลองทำงาน 4 วันต่อสัปดาห์ในบางหน่วยธุรกิจ เพื่อศึกษาผลกระทบต่อประสิทธิภาพและคุณภาพชีวิตของพนักงาน นอกจากนี้ กลุ่มบริษัทสตาร์ทอัพและบริษัทในสายเทคโนโลยีหลายแห่งได้นำรูปแบบ Hybrid Work มาใช้อย่างแพร่หลาย โดยลดจำนวนวันเข้าออฟฟิศลงและให้อิสระแก่พนักงานในการบริหารจัดการเวลาทำงานของตนเองมากขึ้น แม้จะไม่ใช่การทำงาน 4 วันเต็มรูปแบบ แต่ก็ถือเป็นก้าวสำคัญที่แสดงให้เห็นถึงการยอมรับในความยืดหยุ่นและเป็นสัญญาณว่าบริษัทไทยพร้อมที่จะปรับตัวตามเทรนด์การทำงานของโลก

เสียงสะท้อนจากแรงงานไทย

ผลการสำรวจจากหลายสำนักชี้ตรงกันว่า แรงงานไทยมีความสนใจในนโยบายทำงาน 4 วันต่อสัปดาห์สูงมาก ไม่ต่างจากประเทศอื่นๆ ในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น สิงคโปร์ เวียดนาม และฟิลิปปินส์ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกลุ่มแรงงานรุ่นใหม่ (Gen Z และ Millennials) ที่กำลังเข้าสู่ตลาดแรงงาน พวกเขาไม่เพียงมองหางานที่ให้ผลตอบแทนดี แต่ยังให้ความสำคัญอย่างยิ่งกับสภาพแวดล้อมการทำงานที่ยืดหยุ่น การมีเวลาส่วนตัวเพื่อดูแลสุขภาพกายใจ หรือทำกิจกรรมที่ตนเองสนใจ ดังนั้น Work-Life Balance จึงกลายเป็นปัจจัยสำคัญอันดับต้นๆ ในการตัดสินใจเลือกองค์กรที่จะร่วมงานด้วย ความต้องการที่ชัดเจนนี้เป็นแรงผลักดันสำคัญที่ทำให้องค์กรต่างๆ ต้องหันมาพิจารณานโยบายการทำงาน 4 วันอย่างจริงจัง เพื่อรักษาและดึงดูดพนักงานที่มีคุณภาพไว้กับองค์กร

วิเคราะห์ข้อดีและข้อพิจารณาของการทำงาน 4 วัน

การปรับเปลี่ยนสู่สัปดาห์การทำงาน 4 วันมีผลกระทบในหลายมิติ ทั้งต่อตัวพนักงาน องค์กร และภาพรวมของสังคม การพิจารณาอย่างรอบด้านจึงเป็นสิ่งจำเป็นก่อนการตัดสินใจนำนโยบายนี้มาปรับใช้

อุตสาหกรรมใดที่เหมาะสมกับสัปดาห์การทำงาน 4 วัน

ไม่ใช่ทุกอุตสาหกรรมที่จะสามารถปรับใช้รูปแบบการทำงาน 4 วันได้อย่างราบรื่นเท่ากัน ความเหมาะสมขึ้นอยู่กับลักษณะของงาน วัฒนธรรมองค์กร และความสามารถในการวัดผลลัพธ์ของงานได้อย่างเป็นรูปธรรม

กลุ่มที่ปรับใช้ได้ง่าย

กลุ่มอุตสาหกรรมที่สามารถปรับตัวเข้ากับนโยบายนี้ได้ดีมักเป็นงานที่เน้นผลลัพธ์ (Result-Oriented) มากกว่าการใช้เวลาอยู่ในที่ทำงาน (Time-Based) ได้แก่:

• อุตสาหกรรมเทคโนโลยีและดิจิทัล: เช่น นักพัฒนาซอฟต์แวร์, นักการตลาดดิจิทัล, นักวิเคราะห์ข้อมูล ซึ่งสามารถทำงานจากที่ใดก็ได้และวัดผลจากโปรเจกต์ที่สำเร็จ
• อุตสาหกรรมสร้างสรรค์ (Creative): เช่น นักออกแบบกราฟิก, นักเขียนคอนเทนต์, เอเจนซี่โฆษณา ที่ผลิตภาพมักขึ้นอยู่กับแรงบันดาลใจมากกว่าจำนวนชั่วโมงทำงาน
• งานให้คำปรึกษาและบริการวิชาชีพ: เช่น ที่ปรึกษาธุรกิจ, นักกฎหมายบางสาขา, นักบัญชี ซึ่งสามารถบริหารจัดการตารางงานของตนเองเพื่อส่งมอบงานให้ทันตามกำหนดได้

กลุ่มที่มีความท้าทายสูง

ในทางกลับกัน บางอุตสาหกรรมอาจเผชิญความท้าทายอย่างมากในการปรับลดวันทำงาน เนื่องจากลักษณะงานที่ต้องให้บริการอย่างต่อเนื่องหรือต้องมีการดำเนินงานตลอดเวลา ได้แก่:

• งานบริการลูกค้าและการค้าปลีก: เช่น พนักงานร้านค้า, คอลเซ็นเตอร์, ธุรกิจโรงแรมและการท่องเที่ยว ซึ่งต้องพร้อมให้บริการลูกค้าตามเวลาทำการปกติ 5-7 วันต่อสัปดาห์
• ภาคการผลิตและอุตสาหกรรมหนัก: โรงงานที่ต้องเดินเครื่องจักรตลอด 24 ชั่วโมง การหยุดสายการผลิตอาจส่งผลกระทบต่อต้นทุนและประสิทธิภาพโดยรวม
• หน่วยงานภาครัฐและบริการสาธารณะ: เช่น โรงพยาบาล, สถานีตำรวจ, สำนักงานเขต ซึ่งต้องเปิดให้บริการประชาชนอย่างต่อเนื่อง การปรับลดวันทำงานอาจต้องใช้การบริหารจัดการกะที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น

อนาคตของสัปดาห์การทำงาน 4 วันในบริบทของไทย

แม้ว่าปัจจุบันการทำงาน 4 วันต่อสัปดาห์จะยังไม่กลายเป็นมาตรฐานในประเทศไทย แต่แนวโน้มและสัญญาณต่างๆ บ่งชี้ว่านี่คือทิศทางแห่งอนาคตที่ไม่อาจมองข้ามได้ การจะไปถึงจุดนั้นได้จำเป็นต้องอาศัยความร่วมมือและการเปลี่ยนแปลงจากหลายภาคส่วน

การเปลี่ยนแปลงที่จำเป็น

เพื่อให้การทำงาน 4 วันเกิดขึ้นได้จริงและมีประสิทธิภาพในประเทศไทย จำเป็นต้องมีการเปลี่ยนแปลงใน 2 ระดับหลัก ประการแรกคือ การปรับปรุงกฎหมายและนโยบายภาครัฐ เพื่อให้มีความยืดหยุ่นและรองรับรูปแบบการจ้างงานที่หลากหลายมากขึ้น อาจรวมถึงการทบทวนข้อกำหนดชั่วโมงการทำงานสูงสุดต่อสัปดาห์ หรือการออกมาตรการสนับสนุนบริษัทที่ต้องการทดลองนโยบายนี้ ประการที่สองคือ การเปลี่ยนมุมมองและวัฒนธรรมองค์กร นายจ้างและฝ่ายบริหารต้องเปลี่ยนจากการวัดผลพนักงานด้วยจำนวนชั่วโมงที่ปรากฏตัวในออฟฟิศ ไปสู่การวัดผลจากผลสัมฤทธิ์ของงาน (Performance-Based Culture) ซึ่งต้องอาศัยการตั้งเป้าหมายที่ชัดเจน (OKRs/KPIs) และการให้อำนาจพนักงานในการบริหารจัดการเวลาของตนเอง

สัญญาณเชิงบวกและแนวโน้มที่น่าจับตา

สัญญาณเชิงบวกที่สำคัญคือความต้องการที่เพิ่มขึ้นจากฝั่งแรงงาน ซึ่งเป็นแรงกดดันให้องค์กรต้องปรับตัวเพื่อแข่งขันในตลาด อีกทั้งความสำเร็จของโครงการทดลองในต่างประเทศยังเป็นบทเรียนและกรณีศึกษาที่ดีเยี่ยมสำหรับบริษัทในไทย นอกจากนี้ การแพร่หลายของเทคโนโลยีที่สนับสนุนการทำงานอย่างมีประสิทธิภาพจะช่วยลดอุปสรรคและทำให้การทำงานให้เสร็จสิ้นภายใน 4 วันเป็นไปได้มากขึ้น คาดว่าในอนาคตอันใกล้ เราจะได้เห็นบริษัทไทย โดยเฉพาะในกลุ่มอุตสาหกรรมเทคโนโลยีและสตาร์ทอัพ ประกาศนำร่องโครงการทำงาน 4 วันเพิ่มขึ้นอย่างแน่นอน

บทสรุป: ก้าวต่อไปของวัฒนธรรมการทำงานไทย

แม้หัวข้อ ช็อก! บริษัทไทยประกาศทำงาน 4 วัน/สัปดาห์ถาวร อาจจะยังไม่เกิดขึ้นจริงในวงกว้าง ณ ปัจจุบัน แต่ปฏิเสธไม่ได้ว่าแนวคิดนี้ได้จุดประกายการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญในตลาดแรงงานไทย มันไม่ใช่เพียงแค่เทรนด์การทำงานชั่วคราว แต่เป็นการสะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงคุณค่าและความคาดหวังของคนทำงานในยุคใหม่ ที่ต้องการความสมดุลระหว่างความสำเร็จในอาชีพและการมีคุณภาพชีวิตที่ดี

การเดินทางสู่สัปดาห์การทำงาน 4 วันในประเทศไทยยังคงมีความท้าทายรออยู่ ทั้งในมิติของกฎหมาย ความเหมาะสมของแต่ละธุรกิจ และการปรับเปลี่ยนวัฒนธรรมองค์กร อย่างไรก็ตาม การที่บทสนทนานี้ได้เริ่มต้นขึ้นอย่างจริงจัง ถือเป็นก้าวแรกที่สำคัญในการสร้างสรรค์อนาคตการทำงานที่ยั่งยืนและตอบโจทย์ความต้องการของทุกฝ่าย ทั้งองค์กรที่ต้องการประสิทธิภาพสูงสุด และพนักงานที่ปรารถนาชีวิตที่มีความสุขและสมดุลมากขึ้น