ลาก่อนเงินสด? เงินบาทดิจิทัล เริ่มใช้จริงแล้ว

การเปลี่ยนผ่านสู่สังคมไร้เงินสดในประเทศไทยได้เดินทางมาถึงจุดเปลี่ยนที่สำคัญ ด้วยการมาถึงของเงินบาทดิจิทัลที่เริ่มนำมาใช้งานจริงแล้ว นี่ไม่ใช่เพียงแค่การเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี แต่เป็นวิวัฒนาการของระบบการเงินที่จะส่งผลกระทบต่อวิถีชีวิตและการดำเนินธุรกิจของคนไทยทุกคน

• เงินบาทดิจิทัล หรือ Central Bank Digital Currency (CBDC) ซึ่งออกโดยธนาคารแห่งประเทศไทย ได้เริ่มเข้าสู่ขั้นตอนการใช้งานจริงแล้ว
• การพัฒนานี้เกิดขึ้นท่ามกลางการเติบโตอย่างก้าวกระโดดของการเงินดิจิทัลในไทย ซึ่งมีบัญชีโมบายแบงก์กิ้งมากกว่า 107 ล้านบัญชี
• เงินบาทดิจิทัลถูกออกแบบมาเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ ลดต้นทุน และสร้างความปลอดภัยให้กับการทำธุรกรรมทางการเงิน โดยใช้เทคโนโลยีบล็อกเชนเป็นพื้นฐาน
• สกุลเงินดิจิทัลนี้มีความแตกต่างจากคริปโตเคอร์เรนซีทั่วไป เนื่องจากมีเสถียรภาพและมีมูลค่าเทียบเท่าเงินสดที่ออกโดยธนาคารกลาง
• การมาถึงของเงินบาทดิจิทัลยังเป็นการเปิดประตูสู่นวัตกรรมทางการเงินใหม่ๆ และส่งเสริมให้ประเทศไทยก้าวสู่การเป็นผู้นำด้านเศรษฐกิจดิจิทัลในภูมิภาค

ลาก่อนเงินสด? เงินบาทดิจิทัล เริ่มใช้จริงแล้ว กลายเป็นหัวข้อที่ถูกพูดถึงอย่างกว้างขวางในแวดวงการเงินและเทคโนโลยีของประเทศไทย การประกาศเริ่มใช้งานสกุลเงินดิจิทัลที่ออกโดยธนาคารกลางแห่งประเทศไทย (ธปท.) ถือเป็นหมุดหมายสำคัญที่สะท้อนถึงการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วของภูมิทัศน์ทางการเงิน เงินบาทดิจิทัล หรือที่รู้จักในชื่อ CBDC (Central Bank Digital Currency) นี้ ไม่ใช่เพียงแค่เงินอิเล็กทรอนิกส์ในแอปพลิเคชันธนาคารที่คุ้นเคย แต่เป็นเงินตราในรูปแบบดิจิทัลที่ออกโดยตรงจากธนาคารกลาง มีสถานะเทียบเท่าธนบัตรและเหรียญกษาปณ์ การเปลี่ยนแปลงครั้งนี้จึงมีความเกี่ยวข้องโดยตรงกับทุกคนในฐานะผู้ใช้งานในระบบเศรษฐกิจ

ภาพรวมของการเปลี่ยนแปลงสู่ยุคดิจิทัล

การมาถึงของเงินบาทดิจิทัลไม่ได้เกิดขึ้นอย่างฉับพลัน แต่เป็นผลลัพธ์ของการวางรากฐานและพัฒนาการด้านการเงินดิจิทัลของไทยตลอดหลายปีที่ผ่านมา ประเทศไทยถือเป็นหนึ่งในประเทศที่มีการปรับตัวเข้าสู่ยุคดิจิทัลได้อย่างรวดเร็วที่สุดในโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคการเงิน ข้อมูลในปี 2568 ชี้ให้เห็นถึงความพร้อมของโครงสร้างพื้นฐานและพฤติกรรมผู้บริโภคที่เอื้อต่อการเปลี่ยนผ่านสู่สังคมไร้เงินสดอย่างเต็มรูปแบบ

ตัวเลขผู้ใช้งานโมบายแบงก์กิ้งที่สูงถึง 107 ล้านบัญชี และสัดส่วนผู้ใช้ที่มากถึง 95.6% ของผู้ใช้งานทั้งหมด เป็นเครื่องยืนยันที่ชัดเจนว่าคนไทยมีความคุ้นเคยและเปิดรับการทำธุรกรรมผ่านช่องทางดิจิทัลเป็นอย่างดี นอกจากนี้ ระบบการชำระเงินอย่าง PromptPay ได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในการขับเคลื่อนการใช้จ่ายในชีวิตประจำวัน ด้วยมูลค่าการทำธุรกรรมที่ใกล้แตะระดับ 47 ล้านล้านบาทต่อปี สะท้อนให้เห็นว่าเงินสดเริ่มมีบทบาทลดน้อยลงอย่างมีนัยสำคัญ ดังนั้น การเปิดตัวเงินบาทดิจิทัลจึงเป็นก้าวต่อไปที่สมเหตุสมผล เพื่อต่อยอดความสำเร็จและเสริมสร้างความแข็งแกร่งให้กับระบบเศรษฐกิจดิจิทัลของประเทศให้เติบโตอย่างยั่งยืน

การเปิดตัวเงินบาทดิจิทัลไม่ใช่จุดสิ้นสุดของเงินสด แต่เป็นจุดเริ่มต้นของทางเลือกทางการเงินที่หลากหลาย ปลอดภัย และมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นสำหรับทุกคนในระบบเศรษฐกิจ

ทำความเข้าใจเงินบาทดิจิทัล (CBDC) ฉบับสมบูรณ์

เพื่อให้เห็นภาพที่ชัดเจนยิ่งขึ้น การทำความเข้าใจในนิยาม ลักษณะเฉพาะ และความแตกต่างของเงินบาทดิจิทัลจากเงินในรูปแบบอื่นๆ ถือเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพราะแม้จะอยู่ในรูปแบบดิจิทัลเหมือนกัน แต่คุณสมบัติและบทบาทนั้นแตกต่างกันโดยสิ้นเชิง

นิยามและความหมายของเงินบาทดิจิทัล

เงินบาทดิจิทัล หรือ Retail CBDC คือ สกุลเงินบาทในรูปแบบดิจิทัลที่ออกโดยธนาคารแห่งประเทศไทย ซึ่งเป็นหน่วยงานที่มีอำนาจในการพิมพ์ธนบัตรและผลิตเหรียญกษาปณ์ตามกฎหมาย ดังนั้น เงินบาทดิจิทัลจึงมีคุณสมบัติเป็นเงินที่ชำระหนี้ได้ตามกฎหมาย (Legal Tender) เช่นเดียวกับเงินสดทุกประการ โดย 1 บาทดิจิทัล จะมีมูลค่าเท่ากับ 1 บาทในรูปแบบธนบัตรหรือเหรียญเสมอ

จุดเด่นที่สำคัญคือ เงินบาทดิจิทัลเป็นหนี้สินของธนาคารกลางโดยตรง ไม่ใช่หนี้สินของธนาคารพาณิชย์เหมือนเงินฝากในบัญชีธนาคารทั่วไป ซึ่งหมายความว่าเงินบาทดิจิทัลมีความปลอดภัยสูงสุด ไม่มีความเสี่ยงจากการล้มละลายของสถาบันการเงินตัวกลาง ทำให้ประชาชนสามารถถือครองได้อย่างมั่นใจเสมือนการถือเงินสดไว้กับตัว แต่มีความสะดวกและปลอดภัยในการจัดเก็บและใช้งานมากกว่า

ความแตกต่างระหว่างเงินบาทดิจิทัล, เงินสด, และคริปโตเคอร์เรนซี

เพื่อป้องกันความสับสน การเปรียบเทียบคุณสมบัติของเงินในแต่ละรูปแบบจะช่วยให้เข้าใจบทบาทและตำแหน่งของเงินบาทดิจิทัลได้ดียิ่งขึ้น

เทคโนโลยีบล็อกเชน: รากฐานสำคัญของความปลอดภัย

เบื้องหลังการทำงานของเงินบาทดิจิทัลคือเทคโนโลยีบัญชีแยกประเภทแบบกระจายศูนย์ (Distributed Ledger Technology – DLT) หรือที่รู้จักกันดีในชื่อ บล็อกเชน (Blockchain) เทคโนโลยีนี้ทำหน้าที่เสมือนสมุดบัญชีสาธารณะที่บันทึกธุรกรรมทุกรายการต่อๆ กันเป็นลูกโซ่ ทำให้ข้อมูลมีความโปร่งใส ไม่สามารถแก้ไขหรือปลอมแปลงย้อนหลังได้ การนำบล็อกเชนมาใช้เป็นโครงสร้างพื้นฐานช่วยเพิ่มระดับความน่าเชื่อถือและความปลอดภัยให้กับระบบการชำระเงินของประเทศได้อย่างมาก ทุกธุรกรรมที่เกิดขึ้นจะถูกตรวจสอบและยืนยันโดยเครือข่าย ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงจากการทุจริตและสร้างความมั่นใจให้กับผู้ใช้งานทั้งในระดับบุคคลและองค์กร

ผลกระทบและประโยชน์ต่อระบบเศรษฐกิจและประชาชน

การนำเงินบาทดิจิทัลมาใช้จริงก่อให้เกิดประโยชน์ในหลายมิติ ตั้งแต่การอำนวยความสะดวกในชีวิตประจำวันของประชาชนไปจนถึงการเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศในเวทีโลก

มิติของผู้ใช้งานรายย่อย

สำหรับประชาชนทั่วไป ประโยชน์ที่เห็นได้ชัดเจนที่สุดคือการลดต้นทุนและอุปสรรคที่เกี่ยวข้องกับการใช้เงินสด ไม่ว่าจะเป็นต้นทุนด้านเวลาและค่าใช้จ่ายในการเดินทางไปฝากหรือถอนเงินที่สาขาธนาคารหรือตู้เอทีเอ็ม รวมถึงความเสี่ยงในการเก็บรักษาเงินสดจำนวนมากไว้กับตัว การใช้จ่ายผ่านเงินบาทดิจิทัลจะมีความสะดวก รวดเร็ว และปลอดภัยมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ยังเป็นการเปิดโอกาสให้ประชาชนที่อาจเข้าไม่ถึงบริการทางการเงินแบบดั้งเดิม (Unbanked/Underbanked) สามารถเข้าสู่ระบบการเงินได้อย่างเท่าเทียมมากขึ้นผ่านช่องทางดิจิทัล

มิติของภาคธุรกิจและเศรษฐกิจมหภาค

ในฝั่งของภาคธุรกิจ เงินบาทดิจิทัลช่วยลดต้นทุนในการบริหารจัดการเงินสดได้อย่างมหาศาล ทั้งค่าขนส่ง ค่าจัดเก็บ และค่าประกัน ซึ่งเป็นต้นทุนแฝงที่สำคัญสำหรับผู้ประกอบการ นอกจากนี้ การชำระเงินที่รวดเร็วขึ้นยังช่วยเพิ่มสภาพคล่องและทำให้เงินหมุนเวียนในระบบเศรษฐกิจได้เร็วขึ้น ส่งผลดีต่อการขยายตัวทางเศรษฐกิจโดยรวม

ที่สำคัญไปกว่านั้น โครงสร้างพื้นฐานของเงินบาทดิจิทัลยังเป็นเวทีสำหรับการพัฒนานวัตกรรมทางการเงิน (Financial Innovation) และบริการทางการเงินดิจิทัลรูปแบบใหม่ๆ ผู้พัฒนาสามารถสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ที่ตอบโจทย์ความต้องการของผู้บริโภคได้หลากหลายขึ้น เช่น การตั้งเงื่อนไขการชำระเงินอัตโนมัติ (Programmable Money) หรือการเชื่อมต่อกับเทคโนโลยี Internet of Things (IoT) เพื่อสร้างประสบการณ์การชำระเงินที่ไร้รอยต่อ สิ่งเหล่านี้จะช่วยยกระดับศักยภาพของภาคการเงินไทยให้ก้าวทันโลก

สถานะปัจจุบันและทิศทางในอนาคต

โครงการเงินบาทดิจิทัลของไทยได้ผ่านขั้นตอนการวิจัยและพัฒนามาอย่างต่อเนื่อง และกำลังก้าวเข้าสู่ช่วงของการนำไปใช้งานจริงอย่างค่อยเป็นค่อยไป เพื่อให้มั่นใจว่าระบบมีความพร้อมและสามารถตอบสนองต่อความต้องการของทุกภาคส่วนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ความคืบหน้าโครงการและการทดสอบใช้งาน

ธนาคารแห่งประเทศไทยได้เริ่มดำเนินโครงการทดสอบการใช้งานเงินบาทดิจิทัลในวงจำกัด (Pilot Test) มาตั้งแต่ช่วงปลายปี 2565 และต่อเนื่องมาจนถึงปี 2568 โดยร่วมมือกับธนาคารพาณิชย์และผู้ให้บริการที่ไม่ใช่สถาบันการเงิน (Non-bank) หลายแห่ง การทดสอบนี้ครอบคลุมการใช้งานใน 3 ด้านหลัก ได้แก่

1. การชำระค่าสินค้าและบริการ: ทดสอบการใช้งานในร้านค้าและสถานประกอบการต่างๆ เพื่อประเมินความสะดวกและความราบรื่นในการใช้งานจริง
2. การโอนเงิน: ทดสอบประสิทธิภาพและความเร็วในการโอนเงินระหว่างบุคคล
3. การถอนเงิน: ทดสอบกระบวนการแปลงเงินบาทดิจิทัลกลับเป็นเงินในบัญชีธนาคารหรือเงินสด

ผลการทดสอบที่ผ่านมาได้รับการตอบรับที่ดีและเป็นข้อมูลสำคัญในการปรับปรุงระบบให้มีความสมบูรณ์ยิ่งขึ้นก่อนที่จะขยายการใช้งานในวงกว้างต่อไป

บริบทโลกและการเปรียบเทียบกับนานาชาติ

ประเทศไทยไม่ได้เป็นประเทศเดียวที่กำลังพัฒนาสกุลเงินดิจิทัลของธนาคารกลาง ในปัจจุบันมีหลายประเทศทั่วโลกที่กำลังศึกษาและทดลอง CBDC เช่นกัน โดยมีประเทศที่นำมาใช้จริงแล้วอย่างไนจีเรีย (eNaira) และบาฮามาส (Sand Dollar) การที่ประเทศไทยเป็นหนึ่งในกลุ่มประเทศแรกๆ ที่เริ่มนำ CBDC มาทดลองใช้ในระดับประชาชนและภาคธุรกิจจริง สะท้อนให้เห็นถึงวิสัยทัศน์และความมุ่งมั่นในการเป็นผู้นำด้านนวัตกรรมการเงินดิจิทัลในระดับสากล ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างภาพลักษณ์และความเชื่อมั่นให้กับนักลงทุนต่างชาติได้เป็นอย่างดี

บทบาทในโลกสินทรัพย์ดิจิทัล: กรณีศึกษา THBX Stablecoin

อีกหนึ่งมิติที่น่าสนใจคือ การมาถึงของเงินบาทดิจิทัลได้กลายเป็นโครงสร้างพื้นฐานที่เอื้อต่อการเติบโตของระบบนิเวศสินทรัพย์ดิจิทัลในประเทศ ตัวอย่างที่ชัดเจนคือการเกิดขึ้นของ Stablecoin ที่ตรึงมูลค่ากับเงินบาท เช่น THBX ซึ่งเป็นสินทรัพย์ดิจิทัลที่มีมูลค่าคงที่ โดย 1 THBX จะมีค่าเท่ากับ 1 บาทเสมอ Stablecoin ประเภทนี้ช่วยลดความผันผวนของราคาที่เป็นข้อจำกัดสำคัญของคริปโตเคอร์เรนซีทั่วไป

ในปี 2568 THBX ได้รับการยอมรับและสามารถนำไปใช้ชำระค่าสินค้าและบริการได้จริงผ่าน QR Code ในร้านค้ากว่า 100 แห่งทั่วประเทศ นอกจากนี้ยังถูกลิสต์บนแพลตฟอร์มซื้อขายสินทรัพย์ดิจิทัลชั้นนำอย่าง Bitkub, Binance TH และ Upbit ซึ่งเป็นการเชื่อมโยงโลกการเงินแบบดั้งเดิมเข้ากับโลกของคริปโตเคอร์เรนซีได้อย่างเป็นรูปธรรม และแสดงให้เห็นถึงศักยภาพของเงินบาทในการเป็นสกุลเงินหลักที่สำคัญในตลาดสินทรัพย์ดิจิทัลของไทย

บทสรุป: ก้าวต่อไปของการเงินไทยในยุคดิจิทัล

การเปิดตัวและเริ่มใช้งานเงินบาทดิจิทัลนับเป็นก้าวสำคัญที่ยืนยันว่าประเทศไทยกำลังมุ่งหน้าสู่การเป็นสังคมไร้เงินสดอย่างเต็มตัว การเปลี่ยนแปลงนี้ไม่ได้เป็นเพียงการนำเทคโนโลยีใหม่เข้ามาใช้ แต่เป็นการปฏิรูปโครงสร้างพื้นฐานทางการเงินของประเทศให้มีความทันสมัย ปลอดภัย และมีประสิทธิภาพสูงขึ้น เพื่อรองรับการเติบโตของเศรษฐกิจดิจิทัลและส่งเสริมคุณภาพชีวิตของประชาชน

แม้ว่าเงินสดจะยังคงมีบทบาทในสังคมต่อไปอีกระยะหนึ่ง แต่แนวโน้มของการใช้จ่ายผ่านช่องทางดิจิทัลนั้นมีแต่จะเพิ่มสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง การมาถึงของเงินบาทดิจิทัลจึงเป็นทั้งโอกาสและความท้าทายที่ทุกภาคส่วนต้องเตรียมพร้อมปรับตัว เพื่อให้สามารถใช้ประโยชน์จากนวัตกรรมทางการเงินนี้ได้อย่างเต็มศักยภาพ และร่วมกันขับเคลื่อนประเทศไทยให้ก้าวสู่การเป็นศูนย์กลางทางการเงินและเทคโนโลยีดิจิทัลแห่งอนาคต