หยุดแชร์ฝัน! เทรนด์ใหม่ทำคนไทยติดโคม่า

แม้แนวคิดเรื่องการแบ่งปันความฝันอาจฟังดูเหมือนนิยายวิทยาศาสตร์ แต่ปรากฏการณ์ หยุดแชร์ฝัน! เทรนด์ใหม่ทำคนไทยติดโคม่า ได้จุดประกายให้เกิดการถกเถียงอย่างกว้างขวางเกี่ยวกับพรมแดนระหว่างเทคโนโลยีและจิตสำนึกของมนุษย์ สถานการณ์สมมตินี้ทำหน้าที่เป็นเครื่องเตือนใจถึงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากเทคโนโลยีที่ก้าวล้ำต่อสุขภาพจิตและความปลอดภัยในโลกดิจิทัล การทำความเข้าใจความเสี่ยงที่แฝงอยู่จึงกลายเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งในยุคที่เส้นแบ่งระหว่างโลกแห่งความจริงและโลกเสมือนเริ่มเลือนรางลงทุกขณะ

ประเด็นสำคัญที่น่าพิจารณา

• เทคโนโลยีสมมติ DreamShare สะท้อนถึงความก้าวหน้าของเทคโนโลยีเชื่อมต่อสมองกับคอมพิวเตอร์ (Brain-Computer Interface) และโลกเสมือน (Virtual Reality) ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคต
• แนวคิด “ไวรัสฝันร้าย” เป็นอุปมาสำหรับภัยคุกคามทางดิจิทัลในรูปแบบใหม่ เช่น ข้อมูลบิดเบือนที่ส่งผลกระทบต่อจิตใต้สำนึก หรือเนื้อหาที่เป็นอันตรายซึ่งแพร่กระจายอย่างรวดเร็วและควบคุมไม่ได้
• ปรากฏการณ์นี้ชี้ให้เห็นถึงความเสี่ยงต่อสุขภาพจิตอย่างรุนแรง ตั้งแต่การเสพติดประสบการณ์ดิจิทัลไปจนถึงการสูญเสียการรับรู้ความเป็นจริง ซึ่งอาจนำไปสู่ภาวะทางจิตที่ซับซ้อน
• การเกิดขึ้นของตลาดมืดสำหรับซื้อขายประสบการณ์สุดโต่ง เน้นย้ำถึงความท้าทายในการกำกับดูแลเทคโนโลยีใหม่ที่ก้าวข้ามขอบเขตทางกายภาพและจริยธรรมแบบดั้งเดิม
• บทบาทของปัญญาประดิษฐ์ (AI) โดยเฉพาะ Generative AI ในการสร้างและปรับแต่งประสบการณ์เสมือนจริง จะเป็นปัจจัยสำคัญที่กำหนดทิศทางและผลกระทบของเทคโนโลยีประเภทนี้ในอนาคต

ความจริงเบื้องหลังเทคโนโลยีแห่งจินตนาการ

ปรากฏการณ์ที่ถูกกล่าวถึงภายใต้หัวข้อ หยุดแชร์ฝัน! เทรนด์ใหม่ทำคนไทยติดโคม่า แม้จะเป็นเพียงสถานการณ์สมมติ แต่ก็ตั้งอยู่บนรากฐานของความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีที่เกิดขึ้นจริง การสำรวจแนวคิดเบื้องหลังเทคโนโลยี DreamShare และ “ไวรัสฝันร้าย” ช่วยให้เห็นภาพสะท้อนของความท้าทายที่สังคมอาจต้องเผชิญในอนาคตอันใกล้ จากการเติบโตของเทคโนโลยีการเชื่อมต่อระหว่างสมองและคอมพิวเตอร์ ไปจนถึงการแพร่กระจายของข้อมูลที่เป็นพิษในโลกออนไลน์

DreamShare: นิยามและแนวคิด

DreamShare คือเทคโนโลยีสมมติที่อนุญาตให้บุคคลสามารถบันทึก แบ่งปัน หรือแม้กระทั่งเข้าไปสัมผัสประสบการณ์ในความฝันของผู้อื่นได้โดยตรงผ่านอุปกรณ์เชื่อมต่อคลื่นสมอง แนวคิดนี้เป็นการผสมผสานระหว่างเทคโนโลยีอินเทอร์เฟซสมอง-คอมพิวเตอร์ (Brain-Computer Interface – BCI), โลกเสมือนจริง (Virtual Reality – VR), และประสาทวิทยาศาสตร์ (Neuroscience) เข้าด้วยกัน โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างรูปแบบใหม่ของการสื่อสารและความบันเทิงที่ดื่มด่ำและสมจริงอย่างถึงที่สุด

ในโลกแห่งความเป็นจริง เทคโนโลยีลักษณะนี้ยังอยู่ในช่วงเริ่มต้นของการวิจัยและพัฒนา อย่างไรก็ตาม ความก้าวหน้าของ VR/AR ที่สร้างสภาพแวดล้อมเสมือนจริงได้อย่างน่าทึ่ง ประกอบกับอัลกอริทึมของโซเชียลมีเดียที่สามารถคัดสรรเนื้อหาที่กระตุ้นอารมณ์ได้อย่างแม่นยำ ได้วางรากฐานสำหรับประสบการณ์ดิจิทัลที่เข้มข้นและส่งผลต่อจิตใจได้อย่างลึกซึ้ง แนวคิดของ DreamShare จึงทำหน้าที่เป็นภาพจำลองของจุดหมายปลายทางที่เทคโนโลยีเหล่านี้อาจมุ่งไปถึง ซึ่งเป็นโลกที่ประสบการณ์ส่วนตัวที่ลึกซึ้งที่สุดสามารถถูกแปลงเป็นข้อมูลและแบ่งปันได้

“ไวรัสฝันร้าย”: อุปมาของภัยคุกคามดิจิทัล

“ไวรัสฝันร้าย” ในบริบทนี้ ไม่ใช่ไวรัสชีวภาพ แต่เป็นโปรแกรมหรือข้อมูลดิจิทัลที่เป็นอันตรายซึ่งแพร่กระจายผ่านเครือข่าย DreamShare มันสามารถบิดเบือนหรือสร้างฝันร้ายที่รุนแรงจนทำให้ผู้ใช้ติดอยู่ในสภาวะจิตใจที่ไม่มั่นคง และในกรณีที่เลวร้ายที่สุดคือการตกอยู่ในภาวะโคม่า ซึ่งเปรียบเสมือนการที่จิตสำนึกไม่สามารถ “ออกจากระบบ” ของความฝันได้

แนวคิดนี้สามารถเทียบเคียงได้กับภัยคุกคามทางดิจิทัลที่มีอยู่ในปัจจุบัน เช่น:

• ข่าวปลอมและข้อมูลบิดเบือน (Disinformation): การแพร่กระจายข้อมูลเท็จที่ถูกออกแบบมาเพื่อสร้างความแตกแยก ความกลัว หรือความเข้าใจผิด สามารถส่งผลกระทบต่อการรับรู้ความจริงและสุขภาพจิตของผู้คนในวงกว้าง
• การกลั่นแกล้งทางไซเบอร์ (Cyberbullying): การโจมตีทางวาจาหรือการสร้างเนื้อหาที่เป็นอันตรายต่อบุคคลอื่นในโลกออนไลน์ สามารถสร้างบาดแผลทางใจที่รุนแรงและยาวนาน
• เนื้อหาที่สร้างความกระทบกระเทือนจิตใจ (Traumatic Content): การเผยแพร่ภาพหรือวิดีโอที่มีความรุนแรงหรือน่าสยดสยองโดยไม่มีการควบคุม อาจส่งผลให้ผู้ที่ได้รับชมเกิดภาวะความเครียดหลังเหตุการณ์สะเทือนใจ (PTSD)

“ไวรัสฝันร้าย” จึงเป็นสัญลักษณ์ของการยกระดับภัยคุกคามเหล่านี้ไปอีกขั้น โดยเป็นการโจมตีโดยตรงไปยังจิตใต้สำนึก ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มนุษย์มีความเปราะบางและป้องกันตัวเองได้น้อยที่สุด

ผลกระทบต่อสุขภาพจิต: เมื่อโลกเสมือนกลืนกินความจริง

การถือกำเนิดของเทคโนโลยีที่สร้างประสบการณ์เสมือนจริงได้อย่างสมบูรณ์แบบ เช่น DreamShare นำมาซึ่งคำถามสำคัญเกี่ยวกับผลกระทบต่อสุขภาพจิต การที่เส้นแบ่งระหว่างความจริง ความฝัน และโลกเสมือนเลือนลางลง อาจก่อให้เกิดความท้าทายทางจิตวิทยาในรูปแบบที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน การทำความเข้าใจการตอบสนองของสมองและกลไกที่นำไปสู่การเสพติดประสบการณ์ดิจิทัลจึงเป็นสิ่งจำเป็นเพื่อประเมินความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น

เมื่อเทคโนโลยีสามารถจำลองความเป็นจริงได้อย่างสมบูรณ์แบบ ความท้าทายที่ยิ่งใหญ่ที่สุดของมนุษย์อาจไม่ใช่การแยกแยะระหว่างของจริงกับของปลอม แต่คือการเลือกที่จะกลับคืนสู่ความเป็นจริงที่อาจไม่สมบูรณ์แบบเท่า

การตอบสนองของสมองต่อสิ่งเร้าเสมือน

งานวิจัยทางประสาทวิทยาศาสตร์ชี้ให้เห็นว่าสมองของมนุษย์อาจไม่สามารถแยกแยะระหว่างประสบการณ์จริงและประสบการณ์เสมือนจริงที่ถูกสร้างขึ้นอย่างแนบเนียนได้อย่างสมบูรณ์ เมื่อบุคคลหนึ่งได้สัมผัสกับภาพ เสียง หรือความรู้สึกผ่านเทคโนโลยี VR หรือเทคโนโลยีที่ล้ำกว่านั้น สมองส่วนที่รับผิดชอบต่ออารมณ์ (เช่น อะมิกดาลา) และความทรงจำ (เช่น ฮิปโปแคมปัส) จะถูกกระตุ้นในลักษณะที่คล้ายคลึงกับการประสบเหตุการณ์นั้นจริงๆ

นั่นหมายความว่า ความสุข ความกลัว หรือความเศร้าที่เกิดขึ้นในโลกเสมือนสามารถส่งผลกระทบต่อสภาวะทางอารมณ์และจิตใจในโลกแห่งความจริงได้โดยตรง ในกรณีของ “ไวรัสฝันร้าย” ประสบการณ์สยองขวัญที่วนซ้ำและรุนแรงในความฝันที่ถูกแชร์ อาจกระตุ้นให้สมองหลั่งสารเคมีแห่งความเครียดอย่างต่อเนื่อง เช่น คอร์ติซอลและอะดรีนาลีน จนทำให้ระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกติ และในที่สุดอาจนำไปสู่สภาวะที่ร่างกาย “ปิดตัวเอง” เพื่อป้องกันความเสียหายเพิ่มเติม ซึ่งก็คือภาวะโคม่านั่นเอง

ความเสี่ยงของการเสพติดประสบการณ์ดิจิทัล

ประสบการณ์ดิจิทัล โดยเฉพาะอย่างยิ่งประสบการณ์ที่ถูกออกแบบมาเพื่อกระตุ้นระบบการให้รางวัลของสมอง (Brain’s Reward System) มีศักยภาพในการเสพติดสูง เทคโนโลยีอย่าง DreamShare ที่สามารถมอบประสบการณ์สุดขั้วหรือความสุขที่เหนือกว่าความเป็นจริง ย่อมมีความเสี่ยงที่จะทำให้ผู้ใช้โหยหาและต้องการกลับเข้าไปในโลกนั้นซ้ำแล้วซ้ำเล่า กลไกนี้ไม่ต่างจากการเสพติดสารเสพติดหรือการพนัน ที่สมองจะหลั่งโดปามีนออกมาเมื่อได้รับรางวัล ทำให้เกิดความรู้สึกพึงพอใจและต้องการที่จะทำซ้ำ

เมื่อการเสพติดเกิดขึ้น ผู้ใช้อาจเริ่มละเลยชีวิตในโลกแห่งความจริง ความสัมพันธ์กับคนรอบข้าง หน้าที่การงาน และสุขภาพกายของตนเอง ในระยะยาว สภาวะนี้อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพจิตที่รุนแรงขึ้น เช่น:

• ภาวะซึมเศร้าและความวิตกกังวล: เกิดจากการเปรียบเทียบชีวิตจริงที่ไม่น่าพึงพอใจกับโลกเสมือนที่สมบูรณ์แบบ
• การแยกตัวออกจากสังคม (Social Isolation): การใช้เวลาส่วนใหญ่ในโลกดิจิทัลทำให้ทักษะการเข้าสังคมในชีวิตจริงลดลง
• ภาวะสูญเสียอัตลักษณ์ (Identity Confusion): การสวมบทบาทหรือตัวตนในโลกเสมือนเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดความสับสนเกี่ยวกับตัวตนที่แท้จริงของตนเอง

ภาวะโคม่าที่เกิดขึ้นจากเทรนด์นี้ อาจเป็นภาพสะท้อนขั้นสูงสุดของการหลีกหนีจากความเป็นจริง (Escapism) ซึ่งจิตใจของผู้ใช้เลือกที่จะอยู่ในโลกเสมือนที่ควบคุมได้ แทนที่จะเผชิญหน้ากับความซับซ้อนและความไม่แน่นอนของชีวิตจริง

ตลาดมืดแห่งประสบการณ์ดิจิทัลและความท้าทายในการกำกับดูแล

เบื้องหลังปรากฏการณ์ที่น่าสะพรึงกลัวนี้คือการเติบโตของตลาดมืดที่ค้าขาย “ประสบการณ์” สุดโต่ง ซึ่งเป็นพื้นที่ที่กฎหมายและศีลธรรมเข้าไปไม่ถึง การเกิดขึ้นของเศรษฐกิจใต้ดินรูปแบบใหม่นี้สะท้อนให้เห็นถึงความท้าทายอย่างยิ่งยวดในการกำกับดูแลเทคโนโลยีที่ก้าวล้ำและไร้พรมแดนทางกายภาพ

เศรษฐกิจใต้ดินที่ขับเคลื่อนด้วยอารมณ์

เมื่อประสบการณ์สามารถถูกแปลงเป็นข้อมูลดิจิทัลได้ ย่อมมีอุปสงค์สำหรับประสบการณ์ที่ไม่สามารถหาได้ในชีวิตประจำวัน หรือประสบการณ์ที่ผิดกฎหมายและผิดศีลธรรม ตลาดมืดของ DreamShare จึงกลายเป็นแหล่งซื้อขายความฝันและความปรารถนาที่ดำมืดที่สุดของมนุษย์ ตั้งแต่การสัมผัสประสบการณ์ท้าทายความตาย การกระทำที่รุนแรง ไปจนถึงจินตนาการที่แปลกประหลาด

ผู้ให้บริการในตลาดมืดเหล่านี้อาจเป็นกลุ่มอาชญากรไซเบอร์ที่แสวงหาผลกำไรโดยไม่คำนึงถึงผลกระทบต่อผู้ใช้งาน พวกเขาอาจสร้าง “ไวรัสฝันร้าย” ขึ้นมาเพื่อวัตถุประสงค์ต่างๆ เช่น การแบล็กเมล์โดยขู่ว่าจะปล่อยฝันร้ายหากไม่จ่ายค่าไถ่ หรือแม้กระทั่งการขายประสบการณ์สยองขวัญให้กับผู้ที่มีรสนิยมเฉพาะกลุ่ม ตลาดนี้ทำงานบนหลักการเดียวกับตลาดมืดในโลกแห่งความจริง คือการตอบสนองความต้องการที่สังคมไม่ยอมรับ โดยใช้เทคโนโลยีเป็นเครื่องมือในการส่งมอบ “สินค้า”

ช่องว่างทางกฎหมายและจริยธรรม

เทคโนโลยี DreamShare สร้างความท้าทายต่อระบบกฎหมายที่มีอยู่เดิมอย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน คำถามสำคัญที่เกิดขึ้นคือ:

• ความเป็นส่วนตัวของความคิด: ความคิดและความฝันควรได้รับการคุ้มครองในฐานะข้อมูลส่วนบุคคลขั้นสูงสุดหรือไม่? ใครมีสิทธิ์เข้าถึงข้อมูลเหล่านี้?
• นิยามของอาชญากรรม: การกระทำผิดในความฝันที่ถูกแชร์ ถือเป็นอาชญากรรมหรือไม่? จะเอาผิดกับผู้สร้างหรือผู้เสพประสบการณ์ที่ผิดกฎหมายได้อย่างไร?
• ความรับผิดชอบ: หากผู้ใช้ได้รับบาดเจ็บทางจิตใจหรือตกอยู่ในภาวะโคม่า ใครคือผู้ที่ต้องรับผิดชอบ? ผู้สร้างเทคโนโลยี, ผู้ให้บริการแพลตฟอร์ม, หรือผู้สร้างเนื้อหาที่เป็นอันตราย?

หน่วยงานกำกับดูแลของรัฐมักจะเคลื่อนไหวได้ช้ากว่าการพัฒนาของเทคโนโลยี ทำให้เกิด “สุญญากาศทางกฎหมาย” ที่กลุ่มผู้ไม่ประสงค์ดีสามารถใช้เป็นช่องทางในการแสวงหาประโยชน์ ความไร้พรมแดนของโลกดิจิทัลยังทำให้การบังคับใช้กฎหมายเป็นไปได้ยาก เนื่องจากผู้กระทำผิดอาจอยู่ในเขตอำนาจศาลที่แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง สถานการณ์นี้เรียกร้องให้เกิดความร่วมมือระหว่างประเทศและการสร้างกรอบจริยธรรมสากลเพื่อควบคุมเทคโนโลยีสมองและจิตใจ ก่อนที่มันจะสร้างความเสียหายในวงกว้างเกินกว่าจะแก้ไขได้

อนาคตของเทคโนโลยีสมอง, AI, และพรมแดนใหม่ของมนุษยชาติ

สถานการณ์สมมติของ DreamShare และ “ไวรัสฝันร้าย” ไม่ได้เป็นเพียงเรื่องราวเตือนใจ แต่ยังเป็นภาพฉายของอนาคตที่เทคโนโลยีสมองและปัญญาประดิษฐ์ (AI) จะเข้ามามีบทบาทสำคัญในการกำหนดนิยามของประสบการณ์และความเป็นมนุษย์ การทำความเข้าใจบทบาทของเทคโนโลยีเหล่านี้และเตรียมความพร้อมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงจึงเป็นภารกิจสำคัญของสังคมในปัจจุบัน

บทบาทของ Generative AI

Generative AI หรือ AI เชิงสร้างสรรค์ คือเทคโนโลยีที่มีความสามารถในการสร้างเนื้อหาใหม่ๆ เช่น ข้อความ รูปภาพ เสียง หรือแม้แต่วิดีโอ ที่มีความสมจริงและซับซ้อน ในบริบทของเทคโนโลยีแบ่งปันประสบการณ์ Generative AI จะมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการ:

• สร้างและปรับแต่งประสบการณ์: AI สามารถเรียนรู้จากข้อมูลความฝันจำนวนมหาศาลเพื่อสร้างประสบการณ์ใหม่ที่ปรับให้เข้ากับความปรารถนาส่วนบุคคลของผู้ใช้แต่ละคนได้อย่างแม่นยำ
• ทำให้สมจริงยิ่งขึ้น: AI สามารถเติมเต็มช่องว่างในความฝันหรือความทรงจำ ทำให้ประสบการณ์เสมือนมีความต่อเนื่องและน่าเชื่อถือมากยิ่งขึ้น จนยากที่จะแยกออกจากความจริง
• เป็นเครื่องมือสร้างภัยคุกคาม: ในทางกลับกัน Generative AI อาจถูกใช้เพื่อสร้าง “ไวรัสฝันร้าย” ที่มีความซับซ้อนและส่งผลกระทบทางจิตวิทยาได้อย่างรุนแรง โดยสามารถออกแบบฝันร้ายที่เจาะจงไปยังจุดอ่อนหรือความกลัวที่ลึกที่สุดของแต่ละบุคคลได้

การเติบโตของ Generative AI ในปัจจุบันเป็นสัญญาณที่ชัดเจนว่าความสามารถในการสร้างโลกเสมือนที่ неотделимый (indistinguishable) จากความเป็นจริงกำลังใกล้เข้ามาทุกขณะ

การเตรียมความพร้อมสู่อนาคต

เพื่อป้องกันไม่ให้สถานการณ์เลวร้ายอย่างที่จินตนาการไว้เกิดขึ้นจริง สังคมจำเป็นต้องดำเนินการเชิงรุกในหลายมิติ การรับมือกับความท้าทายของเทคโนโลยีสมองและ AI ไม่ใช่หน้าที่ของใครคนใดคนหนึ่ง แต่ต้องอาศัยความร่วมมือจากทุกภาคส่วน

แนวทางสำคัญในการเตรียมความพร้อม ได้แก่:

1. การส่งเสริมความรู้เท่าทันดิจิทัล (Digital Literacy): การให้ความรู้แก่ประชาชนเกี่ยวกับวิธีการทำงานของเทคโนโลยี ความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น และวิธีการป้องกันตนเอง เป็นเกราะป้องกันด่านแรกที่สำคัญที่สุด
2. การพัฒนากรอบจริยธรรมและกฎหมาย: นักวิจัย นักพัฒนา ผู้กำหนดนโยบาย และนักจริยธรรม ต้องทำงานร่วมกันเพื่อสร้างกฎระเบียบที่ชัดเจนสำหรับการพัฒนาและการใช้เทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องกับสมองและจิตใจ โดยเน้นที่การปกป้องสิทธิและความปลอดภัยของผู้ใช้เป็นอันดับแรก
3. การลงทุนในการวิจัยด้านความปลอดภัย: จำเป็นต้องมีการวิจัยเพื่อพัฒนาเทคโนโลยีที่สามารถตรวจจับและป้องกันการโจมตีทางจิตสำนึก เช่น การสร้าง “ไฟร์วอลล์สำหรับสมอง” หรือระบบกรองเนื้อหาที่เป็นอันตรายก่อนที่จะเข้าถึงผู้ใช้
4. การสนับสนุนบริการด้านสุขภาพจิต: ระบบสาธารณสุขต้องเตรียมพร้อมที่จะรับมือกับปัญหาสุขภาพจิตรูปแบบใหม่ๆ ที่อาจเกิดขึ้นจากการใช้เทคโนโลยีเหล่านี้ และทำให้บริการด้านสุขภาพจิตสามารถเข้าถึงได้ง่ายสำหรับทุกคน

บทสรุป: การนำทางในยุคดิจิทัลอย่างมีสติ

แม้ว่าเรื่องราวของ หยุดแชร์ฝัน! เทรนด์ใหม่ทำคนไทยติดโคม่า จะเป็นเพียงสถานการณ์สมมติที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อเป็นอุทาหรณ์ แต่ภัยคุกคามที่มันเป็นตัวแทนนั้นมีความเป็นจริงอย่างยิ่ง เทคโนโลยี DreamShare และ “ไวรัสฝันร้าย” เป็นภาพสะท้อนของความท้าทายที่รออยู่เบื้องหน้า ในยุคที่เทคโนโลยีสามารถเข้าถึงและเปลี่ยนแปลงประสบการณ์การรับรู้ของมนุษย์ได้อย่างที่ไม่เคยเป็นมาก่อน

ประเด็นสำคัญที่ได้จากการวิเคราะห์ปรากฏการณ์นี้ คือ ความเปราะบางของสุขภาพจิตเมื่อต้องเผชิญกับโลกดิจิทัลที่ดื่มด่ำและสมจริงเกินไป, อันตรายจากตลาดมืดและพื้นที่ไร้การควบคุมที่ใช้เทคโนโลยีเป็นเครื่องมือ, และความจำเป็นเร่งด่วนในการสร้างกรอบกำกับดูแลทางจริยธรรมและกฎหมายเพื่อรับมือกับความก้าวหน้าของเทคโนโลยีสมองและปัญญาประดิษฐ์

ทางออกไม่ใช่การปฏิเสธหรือหวาดกลัวเทคโนโลยี แต่คือการสร้างความเข้าใจและใช้งานมันอย่างมีสติและมีความรับผิดชอบ การส่งเสริมการคิดเชิงวิพ