ลาก่อนเงินสด! รัฐเคาะใช้ ‘เงินบาทดิจิทัล’ ทั่วไทย

ประเทศไทยกำลังก้าวเข้าสู่การเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญทางระบบการเงิน เมื่อรัฐบาลมีมติเห็นชอบในแผนการผลักดันการใช้เงินบาทดิจิทัลอย่างเต็มรูปแบบทั่วประเทศ ซึ่งนับเป็นจุดเปลี่ยนที่จะนำพาสู่สังคมไร้เงินสดอย่างเป็นรูปธรรมและส่งผลกระทบต่อวิถีการใช้จ่ายของคนไทยทุกคนในอนาคตอันใกล้นี้

ประเด็นสำคัญที่น่าสนใจ

• รัฐบาลไทยอนุมัติแผนการใช้เงินบาทดิจิทัล (CBDC) ทั่วประเทศ โดยมีเป้าหมายเพื่อลดการใช้เงินสดและปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานทางการเงินให้ทันสมัย
• เงินบาทดิจิทัลออกโดยธนาคารแห่งประเทศไทย ทำให้มีความน่าเชื่อถือ มีเสถียรภาพ และได้รับการรับรองทางกฎหมายเทียบเท่ากับธนบัตรและเหรียญกษาปณ์
• ประโยชน์หลักของการใช้เงินบาทดิจิทัล ได้แก่ การเพิ่มประสิทธิภาพ ลดต้นทุนการจัดการเงินสด ส่งเสริมการเข้าถึงบริการทางการเงิน และเพิ่มความโปร่งใสในการดำเนินนโยบายภาครัฐ
• ประชาชนและธุรกิจจะสามารถใช้จ่ายเงินบาทดิจิทัลผ่านแอปพลิเคชันบนสมาร์ทโฟนหรืออุปกรณ์อื่น ๆ เช่น บัตรชำระเงิน ซึ่งสะดวกและปลอดภัยกว่าการพกพาเงินสด
• โครงการนี้เป็นส่วนหนึ่งของนโยบายเศรษฐกิจดิจิทัลของประเทศที่ตั้งเป้าหมายสร้างมูลค่ามหาศาลภายในปี 2568 ควบคู่ไปกับการพัฒนาเทคโนโลยี AI, IoT และ 5G

ทิศทางใหม่ของระบบการเงินไทย

ลาก่อนเงินสด! รัฐเคาะใช้ ‘เงินบาทดิจิทัล’ ทั่วไทย คือการประกาศทิศทางที่ชัดเจนของภาครัฐในการปฏิรูปโครงสร้างระบบการเงินของประเทศให้ก้าวสู่ยุคดิจิทัลอย่างสมบูรณ์ เงินบาทดิจิทัล หรือที่เรียกว่า Central Bank Digital Currency (CBDC) คือเงินบาทในรูปแบบดิจิทัลที่ออกและรับรองโดยธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) ซึ่งมีมูลค่าเทียบเท่าเงินสดทุกประการ การตัดสินใจครั้งนี้มีเป้าหมายเพื่อสร้างโครงสร้างพื้นฐานทางการเงินที่ทันสมัย มีประสิทธิภาพ และเข้าถึงได้สำหรับทุกคน พร้อมทั้งเตรียมความพร้อมให้ประเทศสามารถแข่งขันได้ในเวทีเศรษฐกิจโลกที่เทคโนโลยีดิจิทัลเข้ามามีบทบาทสำคัญมากขึ้น

การเปลี่ยนผ่านนี้ไม่ได้เกิดขึ้นอย่างกะทันหัน แต่เป็นผลมาจากการศึกษาและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง โดยมีเป้าหมายเพื่อแก้ไขข้อจำกัดของการใช้เงินสด ทั้งในด้านต้นทุนการบริหารจัดการ ความปลอดภัย และการเข้าถึงบริการทางการเงินของประชาชนบางกลุ่ม โดยรัฐบาลมีแผนที่จะเริ่มยกเลิกการใช้เงินสดในเขตเมืองใหญ่ภายในปีหน้า ซึ่งจะส่งผลให้ประชาชนและภาคธุรกิจต้องเตรียมปรับตัวรับการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่นี้ ผู้ที่เกี่ยวข้องทุกภาคส่วน ตั้งแต่ประชาชนทั่วไป ผู้ประกอบการรายย่อย ไปจนถึงองค์กรขนาดใหญ่ ล้วนเป็นผู้ที่มีส่วนได้ส่วนเสียโดยตรงกับการพัฒนานี้ ซึ่งนับเป็นก้าวสำคัญที่จะกำหนดอนาคตของภูมิทัศน์ทางการเงินของไทย

เงินบาทดิจิทัล (CBDC) คืออะไร?

เพื่อทำความเข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงครั้งนี้ สิ่งสำคัญคือการทราบถึงนิยามและคุณลักษณะของเงินบาทดิจิทัล รวมถึงความแตกต่างจากเงินในรูปแบบอื่น ๆ ที่มีอยู่ในปัจจุบัน

คำจำกัดความและลักษณะเฉพาะ

เงินบาทดิจิทัล (CBDC) คือสกุลเงินบาทที่ออกโดยธนาคารกลางในรูปแบบโทเค็นดิจิทัล (Digital Token) ซึ่งแตกต่างจากเงินฝากในบัญชีธนาคารที่เราคุ้นเคย เงินฝากธนาคารนั้นถือเป็น “หนี้สิน” ของธนาคารพาณิชย์ที่มีต่อผู้ฝาก แต่เงินบาทดิจิทัลจะมีสถานะเทียบเท่ากับธนบัตรและเหรียญกษาปณ์ คือเป็น “หนี้สิน” ของธนาคารกลางโดยตรง ทำให้มีความปลอดภัยสูงสุดและไม่มีความเสี่ยงจากการล้มละลายของสถาบันการเงิน

แม้ว่าจะมีการนำเทคโนโลยีที่คล้ายคลึงกับบล็อกเชน (Blockchain) หรือเทคโนโลยีการประมวลผลแบบกระจายศูนย์ (Distributed Ledger Technology: DLT) มาประยุกต์ใช้ แต่ CBDC ก็มีความแตกต่างอย่างสิ้นเชิงจากคริปโตเคอร์เรนซีประเภทอื่น ๆ เช่น บิตคอยน์ (Bitcoin) เนื่องจาก CBDC ถูกควบคุมและกำกับดูแลโดยธนาคารกลาง ทำให้มูลค่าของมันมีเสถียรภาพและอ้างอิงกับค่าเงินบาทแบบ 1:1 เสมอ ไม่มีความผันผวนของราคาเหมือนสินทรัพย์ดิจิทัลที่ออกโดยภาคเอกชน

เปรียบเทียบเงินบาทดิจิทัล, เงินสด, และคริปโตเคอร์เรนซี

เพื่อให้เห็นภาพชัดเจนยิ่งขึ้น สามารถเปรียบเทียบคุณสมบัติที่สำคัญของเงินในแต่ละรูปแบบได้ดังตารางต่อไปนี้

เหตุผลและประโยชน์ของการเปลี่ยนผ่านสู่สังคมไร้เงินสด

การผลักดันให้เกิดการใช้เงินบาทดิจิทัลไม่ได้เป็นเพียงการตามกระแสเทคโนโลยี แต่มีเหตุผลเชิงยุทธศาสตร์และประโยชน์ที่ชัดเจนต่อระบบเศรษฐกิจและสังคมในหลายมิติ

เพิ่มประสิทธิภาพและลดต้นทุนระบบการเงิน

การบริหารจัดการเงินสดในระบบเศรษฐกิจมีต้นทุนที่สูงมาก ตั้งแต่กระบวนการผลิตธนบัตรและเหรียญ การขนส่ง การจัดเก็บ การนับ และการทำลายเมื่อชำรุด การเปลี่ยนมาใช้เงินบาทดิจิทัลจะช่วยลดต้นทุนเหล่านี้ได้อย่างมหาศาล นอกจากนี้ ธุรกรรมดิจิทัลยังสามารถทำได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพมากกว่า ลดขั้นตอนและความยุ่งยากในการชำระเงินและการโอนเงินระหว่างบุคคลและภาคธุรกิจ ซึ่งจะช่วยเพิ่มความคล่องตัวให้กับกิจกรรมทางเศรษฐกิจโดยรวม

การเปลี่ยนผ่านสู่ระบบการเงินดิจิทัลเต็มรูปแบบจะช่วยลดต้นทุนแฝงในการบริหารจัดการเงินสดของประเทศ และเปิดประตูสู่การพัฒนานวัตกรรมทางการเงินใหม่ๆ ที่ต่อยอดจากโครงสร้างพื้นฐานนี้ได้

ส่งเสริมการเข้าถึงบริการทางการเงินอย่างทั่วถึง

ประชาชนจำนวนมากในประเทศ โดยเฉพาะในพื้นที่ห่างไกลหรือกลุ่มผู้มีรายได้น้อย อาจยังมีข้อจำกัดในการเข้าถึงบริการของธนาคารพาณิชย์แบบดั้งเดิม เงินบาทดิจิทัลสามารถออกแบบให้ใช้งานได้ง่ายผ่านอุปกรณ์ที่หลากหลาย ไม่จำกัดเพียงแค่ผู้ที่มีบัญชีธนาคารหรือสมาร์ทโฟนราคาแพง ตัวอย่างเช่น อาจมีการพัฒนารูปแบบการใช้งานผ่านบัตรชำระเงินแบบแตะจ่าย (Tap-to-Pay) ที่สามารถเติมเงินดิจิทัลได้โดยตรง ซึ่งจะช่วยให้ประชาชนทุกกลุ่มสามารถเข้าถึงและได้รับประโยชน์จากระบบการเงินดิจิทัลได้อย่างเท่าเทียมกันมากขึ้น

ป้องกันการผูกขาดและเพิ่มความโปร่งใส

ในปัจจุบัน ระบบการชำระเงินดิจิทัลส่วนใหญ่อยู่ภายใต้การดำเนินงานของภาคเอกชน ซึ่งอาจนำไปสู่ความเสี่ยงด้านการผูกขาด การกำหนดค่าธรรมเนียมที่ไม่เป็นธรรม หรือการใช้ข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้ในทางที่ไม่เหมาะสม การมีเงินบาทดิจิทัลที่ออกโดยธนาคารกลางจะเป็นทางเลือกที่น่าเชื่อถือและเป็นกลางสำหรับประชาชนและธุรกิจ เป็นโครงสร้างพื้นฐานสาธารณะที่ทุกคนสามารถเข้าถึงได้โดยไม่ถูกครอบงำโดยผู้ให้บริการรายใดรายหนึ่ง นอกจากนี้ ธุรกรรมดิจิทัลยังช่วยเพิ่มความโปร่งใสและลดปัญหาเศรษฐกิจนอกระบบ เช่น การทุจริตคอร์รัปชัน หรือการฟอกเงินได้อีกด้วย

ยกระดับการดำเนินนโยบายภาครัฐ

หนึ่งในประโยชน์ที่สำคัญที่สุดของเงินบาทดิจิทัลคือการเพิ่มประสิทธิภาพในการดำเนินนโยบายภาครัฐ โดยเฉพาะนโยบายการคลัง รัฐบาลสามารถส่งมอบเงินช่วยเหลือหรือเงินอุดหนุนต่างๆ ไปยังกลุ่มเป้าหมายได้อย่างโดยตรง รวดเร็ว และแม่นยำ ผ่านกระเป๋าเงินดิจิทัล (Digital Wallet) ของประชาชน ซึ่งจะช่วยลดการรั่วไหลของงบประมาณและปัญหาความล่าช้าที่เกิดจากระบบราชการแบบเดิม นอกจากนี้ ฐานข้อมูลที่ได้จากการใช้จ่ายผ่านระบบดิจิทัล (ภายใต้กรอบการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล) ยังสามารถนำมาใช้วิเคราะห์เพื่อกำหนดและติดตามผลของนโยบายต่างๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพและวัดผลได้จริง

การใช้งานและผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน

การนำเงินบาทดิจิทัลมาใช้งานจริงจะเปลี่ยนแปลงวิธีที่ผู้คนทำธุรกรรมทางการเงินในชีวิตประจำวัน การเตรียมความพร้อมและทำความเข้าใจวิธีการใช้งานจึงเป็นสิ่งสำคัญ

วิธีการใช้งานเงินบาทดิจิทัล

ในเบื้องต้น ผู้ใช้จะต้องทำการแลกเปลี่ยนเงินสดหรือเงินฝากในบัญชีธนาคารเพื่อรับเป็นเงินบาทดิจิทัลในอัตรา 1:1 เงินดิจิทัลนี้จะถูกเก็บไว้ใน “กระเป๋าเงินดิจิทัล” (Digital Wallet) ซึ่งอาจเป็นแอปพลิเคชันบนสมาร์ทโฟนที่พัฒนาโดยธนาคารพาณิชย์หรือผู้ให้บริการทางการเงินที่ได้รับอนุญาตจากธนาคารแห่งประเทศไทย เมื่อต้องการชำระค่าสินค้าหรือบริการ ผู้ใช้สามารถทำได้โดยการสแกนคิวอาร์โค้ด (QR Code) หรือใช้วิธีการอื่น ๆ ที่คล้ายคลึงกับการใช้แอปพลิเคชันธนาคารในปัจจุบัน แต่มีความแตกต่างที่สำคัญคือเงินที่ใช้จ่ายนั้นเป็นเงินดิจิทัลของธนาคารกลางโดยตรง ไม่ใช่เงินฝากในธนาคารพาณิชย์

สำหรับกลุ่มที่ไม่มีสมาร์ทโฟนหรือเข้าไม่ถึงอินเทอร์เน็ต จะมีการพัฒนาช่องทางการใช้งานในรูปแบบอื่น เช่น บัตรชำระเงินที่สามารถเติมเงินบาทดิจิทัลและนำไปใช้จ่ายตามร้านค้าที่เข้าร่วมโครงการได้ ทำให้มั่นใจได้ว่าการเปลี่ยนผ่านครั้งนี้จะไม่ทิ้งใครไว้ข้างหลัง

การปรับตัวของภาคธุรกิจและประชาชน

สำหรับประชาชนทั่วไป การปรับตัวอาจไม่ซับซ้อนมากนัก เนื่องจากมีความคุ้นเคยกับการชำระเงินผ่านระบบดิจิทัลและ QR Code อยู่แล้ว แต่สิ่งที่ต้องให้ความสำคัญคือการเรียนรู้เรื่องความปลอดภัยทางไซเบอร์ เพื่อป้องกันการหลอกลวงหรือการแฮกข้อมูล

ในส่วนของภาคธุรกิจ โดยเฉพาะร้านค้าและผู้ประกอบการรายย่อย จะต้องเตรียมความพร้อมด้านระบบการรับชำระเงินให้รองรับเงินบาทดิจิทัล ซึ่งคาดว่าภาครัฐและสถาบันการเงินจะมีมาตรการสนับสนุนการปรับเปลี่ยนอุปกรณ์และซอฟต์แวร์ที่จำเป็น การยอมรับการชำระเงินในรูปแบบใหม่นี้ไม่เพียงแต่จะเพิ่มความสะดวกให้แก่ลูกค้า แต่ยังช่วยลดภาระในการจัดการเงินสดและเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงข้อมูลการขายเพื่อนำไปวิเคราะห์และพัฒนาธุรกิจต่อไป

บริบทตลาดและอนาคตของเศรษฐกิจดิจิทัลไทย

โครงการเงินบาทดิจิทัลไม่ได้เป็นโครงการที่เกิดขึ้นอย่างโดดเดี่ยว แต่เป็นส่วนหนึ่งของแผนยุทธศาสตร์ชาติที่ใหญ่กว่าในการผลักดันประเทศไทยสู่การเป็นเศรษฐกิจดิจิทัลอย่างเต็มตัว

แนวโน้มสินทรัพย์ดิจิทัลในปัจจุบัน

ปัจจุบัน ตลาดสินทรัพย์ดิจิทัลในประเทศไทยมีการเติบโตอย่างรวดเร็ว การเกิดขึ้นของ Stablecoin ที่ผูกกับค่าเงินบาท (เช่น THBX) และการที่แพลตฟอร์มซื้อขายสินทรัพย์ดิจิทัลชั้นนำอย่าง Bitkub, Binance TH และ Upbit ได้รับการยอมรับและมีผู้ใช้งานจำนวนมาก เป็นสัญญาณที่บ่งชี้ว่าประชาชนและนักลงทุนไทยมีความพร้อมและเปิดรับเทคโนโลยีทางการเงินใหม่ๆ การนำเงินบาทดิจิทัลที่ออกโดยธนาคารกลางเข้ามาในระบบ จะช่วยสร้างมาตรฐานและความเชื่อมั่นให้กับระบบนิเวศของสินทรัพย์ดิจิทัลโดยรวม และอาจเป็นพื้นฐานสำหรับการพัฒนานวัตกรรมทางการเงินในอนาคต

นโยบายดิจิทัลแห่งชาติปี 2025

รัฐบาลไทยมีนโยบายที่เข้มข้นในการผลักดันเศรษฐกิจดิจิทัล โดยตั้งเป้าหมายให้มีมูลค่าสูงถึง 53,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐภายในปี 2568 โครงการเงินบาทดิจิทัลถือเป็นหนึ่งในโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญที่จะช่วยขับเคลื่อนเป้าหมายดังกล่าวให้เป็นจริง ควบคู่ไปกับการส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีอื่น ๆ เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI), อินเทอร์เน็ตของสรรพสิ่ง (IoT) และเทคโนโลยี 5G เพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของภาคธุรกิจและยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชน

ความท้าทายและความปลอดภัยทางไซเบอร์

อย่างไรก็ตาม การเปลี่ยนผ่านสู่ระบบการเงินดิจิทัลเต็มรูปแบบย่อมมาพร้อมกับความท้าทาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์ การสร้างระบบที่มั่นคง ปลอดภัย และสามารถป้องกันการโจมตีทางไซเบอร์ได้ถือเป็นหัวใจสำคัญของความสำเร็จของโครงการนี้ ภาครัฐและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงต้องให้ความสำคัญกับการวางกรอบการกำกับดูแลที่รัดกุม การออกมาตรฐานความปลอดภัยที่เข้มงวด และการให้ความรู้แก่ประชาชนเพื่อสร้างความตระหนักรู้และป้องกันความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้น

บทสรุป: ก้าวต่อไปของประเทศไทยในยุคดิจิทัล

การตัดสินใจของรัฐบาลในการผลักดันการใช้ เงินบาทดิจิทัล ทั่วประเทศ ถือเป็นหมุดหมายสำคัญที่สะท้อนถึงวิสัยทัศน์ในการนำพาประเทศไทยก้าวสู่ยุคเศรษฐกิจดิจิทัลอย่างแท้จริง โครงการนี้ไม่ได้เป็นเพียงการเปลี่ยนแปลงวิธีการชำระเงิน แต่เป็นการวางรากฐานโครงสร้างพื้นฐานทางการเงินใหม่ที่จะส่งผลดีในระยะยาว ทั้งในด้านประสิทธิภาพ ความโปร่งใส การเข้าถึงบริการทางการเงิน และการเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศ

แม้จะยังมีความท้าทายรออยู่เบื้องหน้า แต่ด้วยการวางแผนที่รอบคอบและการเตรียมความพร้อมของทุกภาคส่วน การเปลี่ยนผ่านสู่สังคมไร้เงินสดในครั้งนี้มีศักยภาพที่จะสร้างประโยชน์อย่างมหาศาลให้กับเศรษฐกิจและสังคมไทย การเตรียมความพร้อมและติดตามข้อมูลข่าวสารจากธนาคารแห่งประเทศไทยและหน่วยงานที่เกี่ยวข้องจึงเป็นสิ่งสำคัญสำหรับทุกคน เพื่อให้สามารถปรับตัวและใช้ประโยชน์จากระบบการเงินแห่งอนาคตได้อย่างเต็มศักยภาพและราบรื่น