เงินดิจิทัล 10,000 ครบปี! เศรษฐกิจไทยพุ่งหรือพัง?

โครงการเงินดิจิทัล 10,000 บาท เป็นหนึ่งในนโยบายกระตุ้นเศรษฐกิจครั้งใหญ่ที่ได้รับการจับตามองอย่างกว้างขวาง นับตั้งแต่เริ่มดำเนินการในช่วงปลายปี 2567 นโยบายนี้ได้สร้างแรงกระเพื่อมต่อระบบเศรษฐกิจไทยในหลากหลายมิติ ทั้งในด้านการบริโภค การเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (GDP) และสถานะทางการคลังของประเทศ

• โครงการนี้มีเป้าหมายหลักเพื่ออัดฉีดเม็ดเงินเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจโดยตรงผ่านการเพิ่มกำลังซื้อของภาคประชาชน
• ประมาณการเบื้องต้นคาดว่านโยบายจะช่วยกระตุ้นการเติบโตของ GDP ในปี 2568 ได้ราว 1.5%
• อย่างไรก็ตาม โครงการยังมาพร้อมกับความท้าทายด้านภาระหนี้สาธารณะและผลกระทบต่อการลงทุนภาครัฐในระยะยาว
• การประเมินผลสัมฤทธิ์ของนโยบายจำเป็นต้องพิจารณาทั้งผลบวกในระยะสั้นและผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตอย่างรอบด้าน

เมื่อเข้าสู่ช่วงปลายปี 2568 และนโยบาย เงินดิจิทัล 10,000 ครบปี! เศรษฐกิจไทยพุ่งหรือพัง? กลายเป็นคำถามสำคัญที่ทุกภาคส่วนต่างต้องการคำตอบ การวิเคราะห์ผลกระทบของโครงการนี้จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่ง เพื่อประเมินว่ามาตรการดังกล่าวสามารถบรรลุวัตถุประสงค์ในการฟื้นฟูเศรษฐกิจได้มากน้อยเพียงใด และสร้างผลกระทบข้างเคียงไว้อย่างไรบ้าง บทความนี้จะทำการประเมินสถานการณ์ทางเศรษฐกิจที่เกิดขึ้นตลอดหนึ่งปีที่ผ่านมา เพื่อให้เห็นภาพรวมที่ชัดเจนของผลลัพธ์จากนโยบายประชานิยมขนาดใหญ่นี้

ภาพรวมโครงการเงินดิจิทัล 10,000 บาท

นโยบายเงินดิจิทัล 10,000 บาท ถือเป็นมาตรการทางการคลังเชิงรุกที่รัฐบาลนำมาใช้เพื่อแก้ไขปัญหาเศรษฐกิจซบเซาและกระตุ้นการใช้จ่ายภายในประเทศอย่างเร่งด่วน โดยมีแนวคิดหลักคือการโอนเงินเข้าสู่กระเป๋าเงินดิจิทัลของประชาชนผู้มีสิทธิ์โดยตรง เพื่อให้เกิดการหมุนเวียนของเม็ดเงินในระบบเศรษฐกิจอย่างรวดเร็วและทั่วถึง

จุดเริ่มต้นและเป้าหมายของนโยบาย

โครงการนี้เกิดขึ้นท่ามกลางสภาวะเศรษฐกิจไทยในปี 2567 ที่คาดการณ์ว่าจะขยายตัวในระดับต่ำกว่า 3% ซึ่งเป็นอัตราที่ค่อนข้างช้าเมื่อเทียบกับศักยภาพของประเทศ รัฐบาลจึงเล็งเห็นความจำเป็นในการออกมาตรการกระตุ้นกำลังซื้อครั้งใหญ่ เพื่อเป็นเครื่องยนต์สำคัญในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจในปี 2568 วัตถุประสงค์หลักของโครงการจึงมุ่งเน้นไปที่:

• การเพิ่มกำลังซื้อของภาคครัวเรือน: การมอบเงิน 10,000 บาท ให้กับประชาชนที่มีอายุ 16 ปีขึ้นไป จำนวนกว่า 54.8 ล้านคน เป็นการเพิ่มรายได้ที่สามารถนำไปใช้จ่ายได้ทันที ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อการบริโภคสินค้าและบริการ
• การกระตุ้นเศรษฐกิจในระดับท้องถิ่น: การกำหนดเงื่อนไขการใช้จ่ายในพื้นที่ตามทะเบียนบ้าน ช่วยให้เม็ดเงินกระจายไปสู่ร้านค้าและผู้ประกอบการรายย่อยในชุมชนต่างๆ ทั่วประเทศ
• การส่งเสริมเศรษฐกิจดิจิทัล: การทำธุรกรรมผ่านแอปพลิเคชันดิจิทัลวอลเล็ต เป็นการผลักดันให้ประชาชนและร้านค้าปรับตัวเข้าสู่สังคมไร้เงินสดมากขึ้น

ด้วยงบประมาณรวมสูงถึง 548,000 ล้านบาท โครงการนี้จึงถูกคาดหวังว่าจะเป็นปัจจัยสำคัญที่ช่วยยกระดับอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจของไทยให้สูงขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ

กลไกการทำงานและเงื่อนไข

กระบวนการดำเนินโครงการเริ่มต้นอย่างเป็นทางการด้วยการเปิดให้ร้านค้าลงทะเบียนเข้าร่วมในช่วงไตรมาสที่ 3 ของปี 2567 ตามด้วยการเปิดให้ประชาชนผู้มีสิทธิ์ลงทะเบียนในช่วงเดือนสิงหาคม 2567 การโอนเงินเข้าสู่ดิจิทัลวอลเล็ตเริ่มขึ้นในช่วงไตรมาสที่ 4 ของปีเดียวกัน ซึ่งกลไกหลักถูกออกแบบมาให้ใช้งานง่ายและเข้าถึงได้สะดวกผ่านแอปพลิเคชันที่พัฒนาขึ้นโดยเฉพาะ แยกต่างหากจากแอปพลิเคชัน “เป๋าตัง” ที่เคยใช้ในโครงการก่อนหน้า

เงื่อนไขการใช้จ่ายถูกกำหนดขึ้นเพื่อให้บรรลุเป้าหมายการกระตุ้นเศรษฐกิจอย่างตรงจุด โดยผู้ได้รับสิทธิ์จะต้องใช้จ่ายเงินภายในระยะเวลาที่กำหนดและในร้านค้าที่เข้าร่วมโครงการซึ่งตั้งอยู่ในเขตพื้นที่ตามที่ระบุไว้ ซึ่งช่วยป้องกันการนำเงินไปใช้จ่ายนอกพื้นที่เป้าหมายและส่งเสริมให้เกิดการหมุนเวียนของเศรษฐกิจในระดับชุมชน

ผลกระทบเชิงบวกต่อเศรษฐกิจไทย

ตลอดระยะเวลาเกือบหนึ่งปีที่ผ่านมา ผลกระทบของโครงการเงินดิจิทัล 10,000 บาท สามารถวัดผลได้จากตัวชี้วัดทางเศรษฐกิจหลายประการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการขยายตัวของ GDP และการเพิ่มขึ้นของกิจกรรมทางเศรษฐกิจในระดับฐานราก

การกระตุ้นการเติบโตของ GDP

ผลลัพธ์ที่เด่นชัดที่สุดของโครงการคือการผลักดันอัตราการเติบโตของผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ หรือ GDP จากแบบจำลองทางเศรษฐกิจที่จัดทำโดยสถาบันวิจัยชั้นนำหลายแห่ง รวมถึงธนาคารแห่งประเทศไทย ได้ประเมินว่าเม็ดเงินทุก 1 บาทที่ภาครัฐใช้จ่ายในโครงการนี้ จะสร้างผลทวีคูณ (Multiplier Effect) ต่อระบบเศรษฐกิจได้ประมาณ 0.7–1 บาท

ด้วยขนาดงบประมาณกว่าห้าแสนล้านบาท จึงมีการคาดการณ์ว่าโครงการสามารถกระตุ้นการเติบโตของ เศรษฐกิจไทย 2568 ได้ประมาณ 1.5% ซึ่งเป็นตัวเลขที่มีนัยสำคัญอย่างยิ่ง ตัวเลขนี้ได้ช่วยผลักดันให้ภาพรวมการขยายตัวของเศรษฐกิจไทยในปี 2568 มีแนวโน้มแตะระดับ 4-5% ซึ่งสูงกว่าการคาดการณ์เดิมในปี 2567 ที่อยู่ระดับต่ำกว่า 3% อย่างชัดเจน การเติบโตนี้สะท้อนให้เห็นถึงการฟื้นตัวของการบริโภคภาคเอกชน ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของ GDP

การเพิ่มสภาพคล่องในระดับฐานราก

นอกเหนือจากตัวเลขในภาพรวมแล้ว ผลกระทบเงินดิจิทัล ยังเห็นได้ชัดเจนในระดับจุลภาค โดยเฉพาะในกลุ่มผู้มีรายได้น้อยและปานกลาง รวมถึงผู้ประกอบการรายย่อย การได้รับเงิน 10,000 บาท ช่วยเพิ่มสภาพคล่องทางการเงินในครัวเรือน ทำให้ประชาชนมีความสามารถในการจับจ่ายใช้สอยสินค้าอุปโภคบริโภคที่จำเป็นได้มากขึ้น ซึ่งช่วยบรรเทาภาระค่าครองชีพได้ในระดับหนึ่ง

ในฝั่งของร้านค้าขนาดเล็ก ร้านอาหาร และธุรกิจบริการในท้องถิ่น ต่างได้รับอานิสงส์จากการใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้น ยอดขายที่สูงขึ้นช่วยให้ธุรกิจเหล่านี้มีกระแสเงินสดหมุนเวียนที่ดีขึ้น สามารถดำเนินกิจการต่อไปได้ และบางส่วนอาจมีการจ้างงานเพิ่มขึ้นเล็กน้อยเพื่อรองรับความต้องการที่สูงขึ้น ซึ่งถือเป็นการสร้างความคึกคักให้กับเศรษฐกิจระดับชุมชนได้อย่างเป็นรูปธรรม

ความท้าทายและความเสี่ยงในระยะยาว

แม้ว่าโครงการจะสร้างผลดีในระยะสั้น แต่ก็มาพร้อมกับความท้าทายและความเสี่ยงที่อาจส่งผลกระทบต่อเสถียรภาพทางเศรษฐกิจของประเทศในระยะยาว ซึ่งเป็นประเด็นที่ต้องได้รับการพิจารณาและติดตามอย่างใกล้ชิด

ภาระหนี้สาธารณะและวินัยทางการคลัง

แหล่งที่มาของงบประมาณสำหรับโครงการนี้มาจากการกู้ยืมของภาครัฐเป็นหลัก ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อการเพิ่มขึ้นของระดับหนี้สาธารณะของประเทศ การก่อหนี้จำนวนมหาศาลเพื่อใช้ในมาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจเพียงครั้งเดียว ก่อให้เกิดความกังวลเกี่ยวกับความยั่งยืนและวินัยทางการคลังในระยะยาว แม้ว่าการกระตุ้นเศรษฐกิจจะมีความจำเป็น แต่หากระดับหนี้สาธารณะเพิ่มสูงขึ้นจนน่าเป็นห่วง อาจทำให้สถานะทางการเงินของประเทศเปราะบางมากขึ้น และอาจส่งผลกระทบต่อความเชื่อมั่นของนักลงทุนในอนาคต

ประเด็นนี้ยังเชื่อมโยงกับปัญหา หนี้ครัวเรือน แม้โครงการจะช่วยเพิ่มสภาพคล่องชั่วคราว แต่ไม่ได้แก้ไขปัญหาหนี้สินเชิงโครงสร้าง การกระตุ้นการบริโภคอาจทำให้ครัวเรือนบางส่วนก่อหนี้เพิ่มขึ้นโดยขาดความระมัดระวัง ซึ่งเป็นความเสี่ยงที่ต้องเฝ้าระวัง

ผลกระทบต่องบประมาณการลงทุนแห่งอนาคต

หนึ่งในต้นทุนค่าเสียโอกาสที่สำคัญที่สุดของโครงการ คือการลดทอนงบประมาณที่ควรจะถูกนำไปใช้ในการลงทุนเพื่อการพัฒนาประเทศในระยะยาว เงินจำนวนกว่าห้าแสนล้านบาทสามารถนำไปลงทุนในโครงการโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญ เช่น ระบบคมนาคมขนส่ง การพัฒนาแหล่งน้ำ หรือการยกระดับเทคโนโลยีดิจิทัล ซึ่งการลงทุนเหล่านี้เป็นปัจจัยพื้นฐานที่จะช่วยเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศและสร้างการเติบโตทางเศรษฐกิจที่ยั่งยืน

การเลือกใช้งบประมาณเพื่อกระตุ้นการบริโภคในระยะสั้น อาจหมายถึงการสูญเสียโอกาสในการลงทุนเพื่อสร้างความแข็งแกร่งทางเศรษฐกิจในอนาคต ซึ่งอาจส่งผลให้การเติบโตทางเศรษฐกิจในระยะยาวเป็นไปได้ช้ากว่าที่ควรจะเป็น

ความเสี่ยงด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์

การดำเนินโครงการผ่านระบบดิจิทัลวอลเล็ตที่มีผู้ใช้งานหลายสิบล้านคน ย่อมมีความเสี่ยงด้านความปลอดภัยทางไซเบอร์ตามมาด้วย ปัญหาการฉ้อโกง การหลอกลวงเพื่อขอข้อมูลส่วนตัว (Phishing) หรือการแฮกข้อมูล อาจสร้างความเสียหายให้กับประชาชนผู้ใช้งานได้ การบริหารจัดการความเสี่ยงเหล่านี้จึงเป็นความท้าทายสำคัญของหน่วยงานภาครัฐที่รับผิดชอบ เพื่อสร้างความมั่นใจว่าประชาชนจะสามารถใช้จ่ายเงินได้อย่างปลอดภัยและโครงการไม่สร้างผลเสียมากกว่าผลดี

บทวิเคราะห์เปรียบเทียบ: ข้อดีและข้อควรพิจารณา

เพื่อให้เห็นภาพรวมที่ชัดเจนยิ่งขึ้น สามารถสรุปผลกระทบของโครงการเงินดิจิทัล 10,000 บาท ในมิติต่างๆ ได้ดังตารางเปรียบเทียบต่อไปนี้

มาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจระยะสั้นอาจแลกมาด้วยความเปราะบางทางการคลังในระยะยาว ซึ่งเป็นโจทย์ที่ต้องติดตามและประเมินผลอย่างต่อเนื่องเพื่อหาจุดสมดุลที่เหมาะสม

สรุปภาพรวมและแนวโน้มในอนาคต

เมื่อพิจารณาข้อมูลตลอดเกือบหนึ่งปีที่ผ่านมา โครงการเงินดิจิทัล 10,000 บาทประสบความสำเร็จในการบรรลุเป้าหมายระยะสั้น คือการกระตุ้นการบริโภคและผลักดันอัตราการเติบโตทางเศรษฐกิจในปี 2568 ให้สูงขึ้นกว่าปีก่อนหน้าอย่างชัดเจน มาตรการนี้ได้ช่วยอัดฉีดสภาพคล่องเข้าสู่ระบบเศรษฐกิจฐานรากและสร้างบรรยากาศการจับจ่ายใช้สอยที่คึกคักขึ้น

อย่างไรก็ตาม ชัยชนะในระยะสั้นนี้มาพร้อมกับต้นทุนและความเสี่ยงในระยะยาวที่ไม่อาจมองข้ามได้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งภาระหนี้สาธารณะที่เพิ่มสูงขึ้น และการสูญเสียโอกาสในการนำงบประมาณไปใช้เพื่อการลงทุนที่สร้างความเติบโตอย่างยั่งยืน คำตอบของคำถามที่ว่าเศรษฐกิจไทย “พุ่งหรือพัง” จึงขึ้นอยู่กับมุมมองและช่วงเวลาในการประเมิน ในระยะสั้น เศรษฐกิจอาจดูเหมือน “พุ่ง” ขึ้นจากแรงกระตุ้น แต่ในระยะยาว ความท้าทายด้านเสถียรภาพทางการคลังอาจเป็นปัจจัยที่นำไปสู่ความเปราะบางได้

ดังนั้น การประเมินผลกระทบของ นโยบายรัฐบาล ครั้งนี้ยังคงเป็นประเด็นที่ต้องวิเคราะห์อย่างรอบด้านต่อไป เพื่อถอดบทเรียนสำคัญสำหรับการวางนโยบายเศรษฐกิจของประเทศในอนาคต การสร้างสมดุลระหว่างการกระตุ้นเศรษฐกิจในปัจจุบันกับการสร้างความแข็งแกร่งที่ยั่งยืนสำหรับอนาคต จะเป็นโจทย์ใหญ่ที่ผู้กำหนดนโยบายต้องเผชิญต่อไป