กทม. ใช้โดรน AI ตรวจจับน้ำท่วม แจ้งเตือนล่วงหน้า

การที่ กทม. ใช้โดรน AI ตรวจจับน้ำท่วม แจ้งเตือนล่วงหน้า นับเป็นยุทธศาสตร์เชิงรุกที่สำคัญในการแก้ไขปัญหาน้ำท่วมซึ่งเป็นความท้าทายหลักของกรุงเทพมหานครมาอย่างยาวนาน การบูรณาการเทคโนโลยีอากาศยานไร้คนขับ (โดรน) เข้ากับปัญญาประดิษฐ์ (AI) และเครือข่ายเซนเซอร์อัจฉริยะ ช่วยยกระดับความสามารถในการเฝ้าระวัง ประเมินสถานการณ์ และแจ้งเตือนภัยได้อย่างมีประสิทธิภาพและรวดเร็วกว่าในอดีต โครงการนี้ไม่เพียงแต่เปลี่ยนวิธีการรับมือกับอุทกภัยจากการตั้งรับเป็นการป้องกันล่วงหน้า แต่ยังเป็นการวางรากฐานสำคัญสู่การเป็นเมืองอัจฉริยะ (Smart City) ที่สามารถใช้ข้อมูลและเทคโนโลยีในการบริหารจัดการเมืองและเพิ่มคุณภาพชีวิตของประชาชนได้อย่างยั่งยืน

สรุปประเด็นสำคัญของการใช้เทคโนโลยีป้องกันน้ำท่วม

• การใช้โดรน AI สำรวจพื้นที่: กรุงเทพมหานครนำร่องใช้ฝูงโดรน AI รุ่น Vilverin VL340 บินสำรวจพื้นที่เสี่ยงและจุดที่เกิดน้ำท่วมขัง เพื่อประเมินสถานการณ์แบบเรียลไทม์ ทำให้สามารถระบุพื้นที่วิกฤตและวางแผนการช่วยเหลือได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำ
• ระบบ AI และเซนเซอร์อัจฉริยะ: มีการติดตั้งเครือข่ายเซนเซอร์วัดระดับน้ำและปริมาณน้ำฝนกว่า 50 จุดในเขตที่มีความเสี่ยงสูง ข้อมูลทั้งหมดจะถูกส่งไปยังศูนย์ควบคุมเพื่อให้ AI วิเคราะห์และคาดการณ์แนวโน้มการเกิดน้ำท่วมล่วงหน้า
• การวิเคราะห์ภาพจาก CCTV: เทคโนโลยี AI ถูกนำมาใช้ประมวลผลภาพจากกล้องวงจรปิดที่ติดตั้งตามคลองสายหลักและจุดเสี่ยงต่างๆ เพื่อตรวจจับระดับน้ำที่เปลี่ยนแปลงไปโดยอัตโนมัติ ซึ่งช่วยลดความคลาดเคลื่อนจากการใช้เจ้าหน้าที่เฝ้าระวังและเพิ่มความเร็วในการแจ้งเตือน
• ประสิทธิภาพการแจ้งเตือนล่วงหน้า: การผสานข้อมูลจากทุกแหล่งช่วยให้ระบบสามารถแจ้งเตือนหน่วยงานที่เกี่ยวข้องและประชาชนในพื้นที่เสี่ยงได้ก่อนที่ระดับน้ำจะถึงจุดวิกฤต ทำให้มีเวลาเตรียมการป้องกันและลดผลกระทบจากสถานการณ์น้ำท่วมฉับพลัน

กรุงเทพมหานครเผชิญกับปัญหาน้ำท่วมซ้ำซากมานานหลายทศวรรษ อันเนื่องมาจากปัจจัยทางภูมิศาสตร์ การขยายตัวของเมือง และการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่รุนแรงขึ้น การรับมือกับสถานการณ์น้ำท่วมในอดีตมักเป็นการแก้ไขปัญหาเฉพาะหน้าเมื่อเกิดเหตุการณ์ขึ้นแล้ว ซึ่งมักจะล่าช้าและสร้างความเสียหายต่อเศรษฐกิจและชีวิตความเป็นอยู่ของประชาชนอย่างมหาศาล ด้วยเหตุนี้ การเปลี่ยนกระบวนทัศน์จากการ “ตั้งรับ” มาเป็นการ “ป้องกันเชิงรุก” โดยอาศัยเทคโนโลยีขั้นสูงจึงกลายเป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่งยวด

โครงการนำร่องในการใช้โดรน AI และระบบเครือข่ายเซนเซอร์อัจฉริยะจึงถือกำเนิดขึ้นเพื่อตอบโจทย์ความท้าทายนี้ โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างระบบเฝ้าระวังและเตือนภัยน้ำท่วมที่มีความแม่นยำและทันท่วงที เทคโนโลยีเหล่านี้ช่วยให้เจ้าหน้าที่สามารถมองเห็นภาพรวมของสถานการณ์น้ำได้อย่างครบถ้วน ตั้งแต่ปริมาณน้ำฝนที่ตกลงมา ระดับน้ำในคลองสายต่างๆ ไปจนถึงพื้นที่ที่เริ่มมีน้ำท่วมขัง ทำให้การตัดสินใจสั่งการและการจัดสรรทรัพยากรเพื่อเข้าช่วยเหลือหรือแก้ไขปัญหามีประสิทธิภาพสูงสุด

ทำไมเทคโนโลยี AI จึงจำเป็นต่อการจัดการน้ำท่วมในกรุงเทพฯ

ปัญหาน้ำท่วมในกรุงเทพฯ มีความซับซ้อนสูงและเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว การพึ่งพาวิธีการแบบดั้งเดิม เช่น การสังเกตการณ์ด้วยสายตา หรือการวัดระดับน้ำด้วยไม้บรรทัด มีข้อจำกัดทั้งในด้านความเร็ว ความแม่นยำ และความครอบคลุมของพื้นที่ ปัญญาประดิษฐ์ หรือ AI เข้ามามีบทบาทสำคัญในการทลายข้อจำกัดเหล่านี้ โดยสามารถประมวลผลข้อมูลจำนวนมหาศาลจากหลายแหล่งที่มาได้ในเวลาเดียวกัน ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลจากเซนเซอร์ ภาพถ่ายดาวเทียม ภาพจากโดรน หรือกล้องวงจรปิด

ความสามารถของ AI ในการเรียนรู้รูปแบบ (Pattern Recognition) จากข้อมูลในอดีต ทำให้มันสามารถพยากรณ์สถานการณ์ในอนาคตได้อย่างแม่นยำ ตัวอย่างเช่น ระบบ AI ที่ กทม. นำมาใช้ ได้รับการฝึกฝนด้วยข้อมูลสถิติน้ำท่วมย้อนหลังเกือบ 10 ปี ทำให้สามารถทำนายได้ว่าหากมีปริมาณฝนตกลงมาในระดับหนึ่งในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่ง จะส่งผลให้ระดับน้ำในคลองเพิ่มขึ้นถึงระดับวิกฤตในอีกกี่ชั่วโมงข้างหน้า ซึ่งข้อมูลเชิงลึกเช่นนี้เป็นสิ่งที่เป็นไปได้ยากหากใช้การวิเคราะห์โดยมนุษย์เพียงอย่างเดียว การนำ AI มาใช้จึงไม่เพียงแต่เพิ่มประสิทธิภาพในการทำงาน แต่ยังเป็นการสร้างเครื่องมือสนับสนุนการตัดสินใจที่ทรงพลังให้กับผู้บริหารจัดการสถานการณ์น้ำท่วมอีกด้วย

เทคโนโลยีหลักเบื้องหลังระบบเตือนภัยน้ำท่วมอัจฉริยะ

ระบบการตรวจจับและแจ้งเตือนน้ำท่วมของกรุงเทพมหานครไม่ได้พึ่งพาเทคโนโลยีเพียงอย่างเดียว แต่เป็นการผสมผสานเทคโนโลยีหลายประเภทเข้าด้วยกันเพื่อสร้างระบบนิเวศการจัดการน้ำที่ครอบคลุมและทำงานสอดประสานกันอย่างลงตัว

ฝูงโดรน AI Vilverin VL340: ดวงตาบนท้องฟ้าเพื่อการสำรวจ

หัวใจสำคัญของการสำรวจทางอากาศคือโดรนรุ่น Vilverin VL340 ซึ่งเป็นผลงานการพัฒนาร่วมกันระหว่างทีมนักวิจัยจากมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีสุรนารีและบริษัทเอกชนของไทย โดรนรุ่นนี้ถูกออกแบบมาเพื่อภารกิจสำรวจและกู้ภัยโดยเฉพาะ มีคุณสมบัติเด่นคือความสามารถในการบินได้นานและครอบคลุมพื้นที่ในวงกว้าง

โดรน Vilverin VL340 ติดตั้งกล้องความละเอียดสูงที่สามารถบันทึกภาพและวิดีโอคุณภาพดีเยี่ยม ทำให้เจ้าหน้าที่ในศูนย์บัญชาการสามารถมองเห็นสถานการณ์จริงในพื้นที่ประสบภัยได้อย่างชัดเจน แต่สิ่งที่ทำให้โดรนรุ่นนี้แตกต่างคือการติดตั้งระบบ AI ประมวลผลภาพบนตัวเครื่อง (Onboard AI) ซึ่งสามารถวิเคราะห์ภาพที่บันทึกได้แบบเรียลไทม์เพื่อตรวจหาความผิดปกติ เช่น การตรวจจับผู้ประสบภัยที่ติดค้างอยู่ในพื้นที่น้ำท่วม หรือการประเมินขอบเขตของพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบได้อย่างรวดเร็ว นอกจากนี้ ในอนาคตยังมีการวางแผนที่จะพัฒนาฟังก์ชันการสร้างแผนที่ 2 มิติ และ 3 มิติ รวมถึงการใช้ข้อมูลแบบจำลองความสูงเชิงเลข (Digital Elevation Model) เพื่อช่วยในการวางแผนบริหารจัดการมวลน้ำได้อย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น

ระบบเซนเซอร์อัจฉริยะ: โครงข่ายประสาทสำหรับการวิเคราะห์ข้อมูล

ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2563 กรุงเทพมหานครได้ริเริ่มโครงการนำร่อง “ระบบสนับสนุนการตัดสินใจเพื่อการบริหารจัดการน้ำท่วมด้วย AI” โดยร่วมมือกับหน่วยงานต่างๆ ติดตั้งเครือข่ายเซนเซอร์อัจฉริยะ (Smart Sensors) มากกว่า 50 จุด ในเขตที่มีความเสี่ยงน้ำท่วมสูง เช่น เขตดินแดง เขตห้วยขวาง และเขตจตุจักร

เครือข่ายเซนเซอร์เหล่านี้เปรียบเสมือนระบบประสาทของเมืองที่คอยตรวจจับการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมตลอด 24 ชั่วโมง ประกอบด้วยเซนเซอร์วัดปริมาณน้ำฝน เซนเซอร์วัดระดับน้ำในคลองและท่อระบายน้ำ รวมถึงการดึงข้อมูลภาพจากกล้องวงจรปิดในบริเวณใกล้เคียง

ข้อมูลทั้งหมดที่เก็บรวบรวมได้จะถูกส่งผ่านเครือข่ายการสื่อสารไปยังศูนย์ควบคุมกลางแบบเรียลไทม์ จากนั้นระบบ AI จะนำข้อมูลเหล่านี้ไปประมวลผลร่วมกับข้อมูลสถิติในอดีต เพื่อสร้างแบบจำลองการคาดการณ์ (Predictive Model) ที่สามารถทำนายระดับน้ำและโอกาสในการเกิดน้ำท่วมล่วงหน้าได้อย่างแม่นยำ เป้าหมายต่อไปของโครงการนี้คือการขยายการติดตั้งเครือข่ายเซนเซอร์ให้ครอบคลุม 15 เขตที่มีปัญหาน้ำท่วมซ้ำซากภายในปี พ.ศ. 2568

การวิเคราะห์ภาพจากกล้องวงจรปิด (CCTV) ด้วย AI

นอกเหนือจากโดรนและเซนเซอร์แล้ว กล้องวงจรปิด (CCTV) ที่มีอยู่ทั่วกรุงเทพฯ ยังถูกเปลี่ยนให้เป็นเครื่องมือเฝ้าระวังน้ำท่วมที่มีประสิทธิภาพด้วยเทคโนโลยี AI การประมวลผลภาพ (Image Processing) โดยใช้เทคนิคการเรียนรู้ของเครื่อง (Machine Learning) และการเรียนรู้เชิงลึก (Deep Learning) ช่วยให้ระบบสามารถวิเคราะห์ภาพวิดีโอจากกล้อง CCTV ที่ติดตั้งอยู่บริเวณริมคลองหรือในจุดเสี่ยง เพื่อตรวจวัดระดับน้ำได้อย่างอัตโนมัติ

วิธีการนี้มีความแม่นยำสูงและสามารถทำงานได้อย่างต่อเนื่องโดยไม่ต้องใช้กำลังคนในการเฝ้าสังเกตการณ์ ทำให้ลดโอกาสเกิดความผิดพลาดจากมนุษย์ (Human Error) และสามารถส่งสัญญาณเตือนได้ทันทีเมื่อระดับน้ำสูงขึ้นถึงเกณฑ์ที่กำหนดไว้ ถือเป็นการเปลี่ยนสินทรัพย์ที่มีอยู่เดิมให้เกิดประโยชน์สูงสุดในการป้องกันและบรรเทาปัญหาน้ำท่วม

เปรียบเทียบเทคโนโลยีการตรวจจับน้ำท่วมของ กทม.

จากข้อมูลสู่การปฏิบัติ: กลไกการแจ้งเตือนและการรับมือสถานการณ์

ข้อมูลที่รวบรวมและวิเคราะห์โดยระบบ AI ทั้งหมดไม่ได้มีไว้เพื่อการเฝ้าระวังเพียงอย่างเดียว แต่มีเป้าหมายสูงสุดคือการแปลงข้อมูลเหล่านั้นไปสู่การปฏิบัติที่จับต้องได้ เมื่อระบบ AI ตรวจพบแนวโน้มว่าระดับน้ำในพื้นที่ใดพื้นที่หนึ่งกำลังจะสูงถึงจุดวิกฤต หรือคาดการณ์ว่าจะเกิดน้ำท่วมฉับพลัน ระบบจะส่งสัญญาณเตือนไปยังศูนย์บัญชาการเหตุการณ์ของกรุงเทพมหานครโดยอัตโนมัติ

จากนั้น ศูนย์บัญชาการจะทำหน้าที่ประสานงานและกระจายข้อมูลต่อไปยังหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เช่น สำนักการระบายน้ำ สำนักงานเขต และหน่วยบรรเทาสาธารณภัย เพื่อเตรียมความพร้อมในการรับมือ ไม่ว่าจะเป็นการเตรียมเครื่องสูบน้ำ การจัดกำลังเจ้าหน้าที่ลงพื้นที่ หรือการวางแผนจัดการจราจร นอกจากนี้ การแจ้งเตือนยังถูกส่งไปยังประชาชนที่อาศัยอยู่ในพื้นที่เสี่ยงผ่านช่องทางการสื่อสารต่างๆ เพื่อให้ประชาชนสามารถเตรียมตัวป้องกันทรัพย์สินหรืออพยพไปยังที่ปลอดภัยได้ทันท่วงที โดยเฉพาะในช่วงเวลาที่มีการพยากรณ์ว่าจะมีพายุหรือดีเปรสชันเคลื่อนตัวเข้าสู่ประเทศไทย ระบบเตือนภัยล่วงหน้านี้จะยิ่งทวีความสำคัญในการช่วยลดความสูญเสียทั้งชีวิตและทรัพย์สินได้อย่างมีนัยสำคัญ

อนาคตของการป้องกันน้ำท่วมในกรุงเทพฯ: การขยายผลและศักยภาพ

ความสำเร็จของโครงการนำร่องได้แสดงให้เห็นถึงศักยภาพของเทคโนโลยี AI และโดรนในการยกระดับการจัดการน้ำท่วม กรุงเทพมหานครจึงมีแผนที่จะขยายผลโครงการนี้ให้ครอบคลุมพื้นที่ทั่วทั้งกรุงเทพฯ โดยเฉพาะใน 15 เขตที่ถูกจัดว่าเป็นพื้นที่น้ำท่วมซ้ำซาก การขยายเครือข่ายเซนเซอร์ให้หนาแน่นขึ้นจะทำให้แบบจำลองการคาดการณ์ของ AI มีความแม่นยำสูงขึ้นเรื่อยๆ

ในอนาคต ระบบนี้ยังมีศักยภาพที่จะพัฒนาไปได้อีกไกล เช่น การบูรณาการข้อมูลประเภทอื่นๆ เพิ่มเติม อาทิ ข้อมูลการพยากรณ์อากาศระยะยาว ข้อมูลสภาพการจราจร หรือแม้กระทั่งข้อมูลจากโซเชียลมีเดีย เพื่อให้การวิเคราะห์สถานการณ์มีความรอบด้านมากยิ่งขึ้น นอกจากนี้ การนำเทคโนโลยี Digital Twin หรือ “ฝาแฝดดิจิทัล” มาใช้สร้างแบบจำลองเสมือนจริงของระบบระบายน้ำทั้งเมือง อาจช่วยให้สามารถทดลองสถานการณ์ต่างๆ (Simulation) เพื่อหาแนวทางการป้องกันและแก้ไขปัญหาน้ำท่วมที่ดีที่สุดได้อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด เทคโนโลยีเหล่านี้จะเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยให้กรุงเทพมหานครสามารถปรับตัวและรับมือกับความท้าทายจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในระยะยาวได้ดียิ่งขึ้น

บทสรุป: การผสานเทคโนโลยีเพื่อสร้างเมืองที่พร้อมรับมือภัยพิบัติ

การที่ กทม. ใช้โดรน AI ตรวจจับน้ำท่วม แจ้งเตือนล่วงหน้า ถือเป็นจุดเปลี่ยนที่สำคัญในการบริหารจัดการภัยพิบัติของเมืองหลวง การผสมผสานระหว่างเทคโนโลยีโดรนสำรวจ เครือข่ายเซนเซอร์อัจฉริยะ และปัญญาประดิษฐ์ในการวิเคราะห์ข้อมูล ได้สร้างระบบเฝ้าระวังและเตือนภัยที่มีประสิทธิภาพสูง สามารถให้ข้อมูลที่แม่นยำและทันท่วงที ช่วยให้การตัดสินใจและการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และที่สำคัญที่สุดคือการช่วยให้ประชาชนสามารถเตรียมความพร้อมรับมือกับสถานการณ์ได้อย่างทันท่วงที

แม้ว่าเทคโนโลยีเหล่านี้จะไม่สามารถหยุดยั้งการเกิดน้ำท่วมได้ทั้งหมด แต่ก็เป็นเครื่องมือที่ทรงพลังในการบรรเทาผลกระทบและลดความเสียหายได้อย่างมหาศาล โครงการนี้คือตัวอย่างที่ชัดเจนของการนำนวัตกรรมมาประยุกต์ใช้เพื่อแก้ไขปัญหาเมืองอย่างเป็นรูปธรรม และเป็นก้าวสำคัญที่นำพากรุงเทพมหานครไปสู่การเป็นเมืองที่ปลอดภัยและพร้อมรับมือกับความท้าทายในอนาคตได้อย่างยั่งยืน